Muitalus sámiid birra

av Johan Turi

NOHTAT

Muhtin nohtat leat váldojuvvon eret, ja dat leat merkejuvvon v. e.


MON LEAN OKTA SÁPMELAŠ:

1) v.e 2) asjit 3) fertijuvočalat 4) ibmirtit 5) Dat


BOARRÁSEAMOS..

1) nubid 2) visi 3) sabmelača 4) kuli ja lodi ja kode 5) mœci-œlet-kuoim 6) aenemuš 7) sorbmehuva 8) niškoma 9) bigjam 10) dam 11) aetnam vuolis 12) ja 13) kaudnohan

Muitalus das, got…: 1) tat 2) samin 3) durken 4) sami 5) aetnam 6) kodejuvom 7) samin 8) daina laki 9) alađat 10) olmo 11) vare luokait 12) kaisait 13) aigin


[ČAKČA-JAD ÁLVEJOHTIN]

Sápmelaččaid…: 1) v.e. 2) dat 3) dam lahki 4) javkahaki 5) kopašin 6) dahka 7) adat 8) kalbmoi 9) v.e. 10) raidot 11) hahpit 12) v.e. 13) kaudnam-asi 14) fertit 15) sokit 16) kos 17) hœjosoivet

Mánádikšuma…: 1) pœivi 2) adejuvo 3) adajuvot 4) guokte 5) kœčaluvot 6) kietkama 7) bajet 8) manet 3 suoratbadit 9) kœvom

Sámemánáid…: 1) 5 j. skulat 2) runos[k]ula 3) skulot

Muilaluvvo…: 1) 20 kg 2) kerte 3) nala 4) dam

Dás muitaluvvo…: 1) balkai 2) sœvdnjadœme 3) rahkađam 4) darvaneke 5) ruboi 6) rubo

Bohčima birra: 1) dahka 2) ase 3) reinit 4) kuodejuvom 5) okta 6) ahte læ suovan čuočo

Bohcco dávddaid birra: 1) šluba 2) vihkit

Čilgehus veháš…: 1) ruoksi 2) lave 3) dieika čalbmi 4) šlubavihki

Veháš dálkasat…: 1) muorit 2) vušat 3) kaudnam 4) dahkam 5) oačot

Dás vuollái…: 1) vašolacat 2) vašit 3) kasan 4) muohtaka 5) doaređalet 6) laskdahta 7) variđi 8) vahake

Bohcco borran-…: 1) iđeđis kuovso 2) livet 3) čuvgada 4) bœle vuoran 5) doarat 6) Vuoč 7) čarvat

Varis bohccuid…: 1) koasohus 2) damat

Dás álgá…: 1) œdnamis 2) laki 3) vaibet 4) jabmahalat 5) sida

Ja de dál…: 1) losadat 2) johtalat 3) čielam 4) duorgat 5) dahka 6) buvat 7) vuorađas 8) rade 9) mat

Sámiid stuorimus…: 1) goađe 2) dat 3) bœna 4) jorgahi 5) šadeba 6) darvanit 7) ada 8) asiat 9) rangaštuvat

[Sápmi ja boazu]: 1) duodarit 2) kuhkadahki


[DÁLVE-JA GIĐĐABARGGUT]

Muitalus goahtebargguid…: 1) duogjat 2) krade 3) dat 4) bijajit 5) soki-maihlis 6) cukojuvo 7) Fatnoin 8) vala

Boazonjuovvama…: 1) duldet 2) sœkonit 3) kohčot 4) mat

Muitalus suola…: 1) čihkam 2) lave 3) suolagit 4) merkat 5) rikam 6) sami bulise 7) bœsa8) bođi 9) beste l0) gehč

Muitalus dálolaš…: 1) bivdo olmai 2) insrminta, insomintain, insorominta, insrominda 3) vašaha 4) vašahe 5) Kaine 6) varalaš 7) dat koit 8) v.e. 9) pigje 10) kœhčai 11) lejke 12) œnasa 13) 50 ör.

Gottiid birra: 1) sœdnođit 2) sivo 3) kodijuvom

Gutti luohti: 1) suoivane

Ja dál sámiin…: 1) Valporit 2) kuodet-baiki

Dás muitaluvvo…: 1) sœvdnjađiskoahta 2) lavidit 3) kos 4) juohke navdi 6) lahpon 7) čorain 8) ko lœ unan muoraid 9) šade

Čilgehus dasa, manne…: 1) baesat 2) muhtum 3) doaralat 4) hærkit 5) čarpes 6) alga 7) Ja ko dal 8) bohte 9) tuodarike 10) vaivi 11) dal 12) toratam rœison


DUODDARIID OLMMOŠ

Goađit duoddara…: 1) tœdali

Muitalus jámehiid…: 1) kirko baikit 2) jabmiđetin 3) kisto 4) valda 5) čađat 6) vagjalam

Čilgehus dasa…: 1) mannein 2) hilbat

Lasi guottetáiggis: 1) kuodit-aigi2) tam aldo 3) jortamora 4) binat 5) buorit 6) baha asi 7) aldu njoleme 8) æloš

Dás álgá muitalus,got galggalii…: 1) v.e. 2) čæpit 3) asijn 4) reitot 5) asi 6) æi

Dás álgá muitalus dan birra, go álgá…: 1) rajis 2) algajet rahkaduvat 3) valdajit 4) kg. 5) bœlin 6) ahte vuordit 7) haliđetke 8) firto

Muitalus mot geavvá…: 1) nođit 2) sorosa 3) suorganit 4) baldat 5) borša 6) vahkot 7) aki bœivat

Muitalus dan birra, go lea…: 1) vulki 2) manet 3) tam 4) 1 kilometare 5) 1/3 ossi 6) ječaset aigi tuše bista 7) haliđit 8) vai i sahte ruhtet 9) belohakis 10) togji 11) dolat 12) hauski 13) kulet 14) œtnikit 15) œtnikat 16) olmoš 17) asiat 18) vašehit 19) karasi 20) lura 21) asjit

Dás vuollelis muitaluvvo…: 1) oaive-asia 2) rutna 3) runas 4) dat 5) kuotohit 6) samit 7) samidit 8) vaikaha 9) dat 10) 1000 rehkenin


BIVDOOAHPA BIRRA

Návdebivddu birra-Návddiid…: 1) njunjai 2) mat 3) muda 4) v.e. 5) kokča bœrakina

Dás muitaluvvo mirko bivddo…: 1) dahka 2) bigajet 3) kalka mirkot 4) porsuna 5) siekti 6) sœuti 7) unimučat 8) cagait 9) bigja 10) sajin 11) buva

Muitalus got galgá oažžut…: 1) kuoremina 2) kaudne 3) alge

Lasi geatkebivddu…: 1) dat

Biertnabivddu birra: 1) kulam 2) givarin 3) kos lœ koč 4) biertnat

Biertna birra: 1) vašat 2) katsai 3) vašat 4) kulam 5) oroba 6) olbmoš

Váralaččamus bivdu: 1) sastaham 2) alga fagat

Muitalus go rohkkáhii…: 1) kulam 2) Faures ordas 3) fauremus orda 4) bale 5) ruoskas

Muitalus navddi birra: 1) vaigis 2) valdo 3) čacikit ja koikat 4) noitit 5) asi 6) ruohtastel 7) asi

O.N.Svonni: 1) Vone 2) velađam sagjai 3) veleđii 4) sami bulise 5) kilko

Lihkolaš reaisu: 1) Ruvdaslase 2) ja dasako kida njeloi

[Beatnaga máinnas]: 1) v.e. 2) vuoradasat 3) sabmelaš 4) bænas) 5) asia 6) dat

Veháš lottiid birra ja…: 1) rjevsat-boari 2) bisanis 3) streke

Rievssaha birra: 1) kuogosat 2) kalbmojet

Guollebivddu birra: 1) lađe-binas 2) njocom 3) oavarušom

Dás vehá čilgehus…: l) unimuške

Veháš dálkemearkkat…: 1) œnemuš 2) mastam


[DOAVTTIRGOANSTTATI]

Algá muitalit…: 1) Sappmelačet doktar konstat 2) tat 3) jalataka

Raddevihkái: l) bajelhaka

Suorganeapmi: 1) vaibmo-vara-suonis luite 2) l0 ør

Guhppemuš: l) buorituvo

Oaivevihkái: 1) vuovtait

Bátnevihkái: l) kisojuvot

Čottavihkái: 1) teit 2) tam

Dás vuolde muitalus…: 1) bavaki 2) Lulo

Muitalus cubbo…: l) varki

Mánáid sámpá: 1) čoavtalkasnai

Cubbos nubbi…: l) Lulo 2) ahka

Váralaš čáhci: l) Samis adda

Váralas divri: 1) tat

Bohcciid atnet…: l) tahkojuvom

Suvččageapmái: 1) fuoma an 2) Sovsosa

Oppohatvihkái: 1) kalga 2) koput 3) tam 4) apu

Goansta čoaskin vihkái: 1) čugujuvo

Muitalus suotnafatnaleami…: 1) lœt kočoit 2) suoke nai

Fiskesdávdda birra: 1) fiskadit 2) adat

Čielgevihkái: 1) asis 2) takit

Goatáhusvihki: 1) Koahđahus-vihki

Eallisilbba birra: 1) olmoš 2) njœlit 3) vuoišahade nai 4) smaida

Čáhcái hávkan…: 1) balat 2) laki

Sápmelaččaid nissoniid…: 1) oari 2) sohkehan 3) tuđkonit 4) tam 5) juobmo-mielki-čaci 6) leikan

Muitalus dan birra…: 1) jamehi

Mánnelašveaga…: 1) lœt 2) asia 3) asjit 4) su nai 5) valjiet 6) soapaiđe 7) Kumet

Meavrresgári birra: 1) noaidi bira 2) dat 3) asjit 4) noaitehalam 5) likohusain

Veháš goansttat…: l) dait biroit 2) man 3) v.e. 4) Porsankas 5) fatnasi 6) dahom 7) laki 8) ahte lœi jur 9) dam


[MAIDNASAT]

Stálu birra: 1) Jetanasa 2) toraika

Muitalus dan stálu…: 1) Koarta-vari 2) olmait 3) vari 4) Vadnim javrin 5) dam

Muitalus dan birra, got geavai…: 1) asi 2) kahčai 3) ritačat

Bure Lávrra ja…: 1) fagadala 2) Rakas 3) ruovdeloti 4) samis

[Riihmagállis]: 1) vašaham 2) Rima kalis 3) Rima-kalis 4) Ri. 5) ja de 6) œlat 7) Rima-kalis

[Lassi stáluid birra): 1) biertnait ja visot meahceeœlit 2) lœke čiehkam 3) dainalaki 4) teinalaki 5) sami-nieidan

Muitalus ruoššačudiid…: 1) œtnam vuolis 2) Čudi-bulčis 3) ahka 4) v.e. 5) ahkaš 6) mat 7) Ahkačis 8) ahkača 9) kavpokas 10) raiso

Gieppošduoddara…: 1) kosa becikuoim 2) oainahala

Muitalus Govavári…: 1) v. 1908 2) Kovari ja Kojauri ja Komuotki

Ulddaid birra: 1) vanhemat 2) Adama 3) uldan 5) juoika 6) kulo

Muitalus dan birra, go ulddat lonuhit…: 1) vanhemikuoim 2) manasnain 3) lonat

Muitalus dan birra, go ulddat orrot…: 1) asia 2) agjaki nai

Duoldiádjaga birra…: 1) agjagi 2) dalkasi 3) stuorasaš

Árahávddiid…: 1) juovaša

Dan seammá geađggi…: 1) dan 2) Faures ordan 3) main dat kautnojit 4) johtalat

Mihcamárija birra: 1) M. igja 2) koikas 3) koda 4) dat lœ


SÁPMELAŠLÁVLLUJID…:

1) karamita 2) aigot 3) Lodnes Ele 4) viči 5) asi 6) vihahœpmin 7) olmoš 8) assi 9) 10) visi 11) koča bovaki 12) kierisi 13) bahasœmos 14) sagjosis 15) manjas 16) Jukistetet 17) nuorat mana 18) fertijuvo 19) bosai 20) baljem 21) čičet 22) asi 23) ripaskulas 24) asi 25) kot 26) kierakit 27) silkikapirat 28) hœitake 29) kita

Muitalus Máhte birra: 1) heite 2) tais

Juoigamuš álgá: 1) juorovuolečin 2) v.e. 3) karasi 4) ko lœ nagađit

Dál álgá…: 1) Miesačit 2) boarađigje boarađigje


GUOVDAGEAIDNU

Dat dáhpáhus…: 1) kohčoit 2) Pashœga 3) arbmuši 4) soahtet 5) kokcamuši 6) asi 7) dagjam 8) asjin

Muitalus daid birra…: 1) sadnin 2) oaividi 3) biso 4) avdam 5) alat 6) časkam 7) avesunan 8) asjit 9) olmoin

Lasi muitalus…: 1) asjit 2) hardai 3) dahko


MUITALUS SÁMIEATNAMA…:

1) baldap 2) dobe 3) œlibit-rœkam-laka 4) asi

Boken er utgitt av Nasjonalbiblioteket

Last ned

Last ned hele boken til mobil/nettbrett i .epub-format eller som .mobi.
Du kan også skrive ut boken som .pdf eller html.

Om Muitalus sámiid birra

Muitalus sámiid birra kom ut i 1910 og er den første boken som ble skrevet og utgitt på samisk. Den ble utgitt som en parallellutgave med dansk oversettelse (En bog om lappernes liv) utført av den danske folkelivsforskeren Emilie Demant Hatt, som også hadde inspirert Turi til å skrive boken.

I boken forteller Johan Turi om reindriftsamenes liv på begynnelsen av 1900-tallet, og han håpet at boken ville få myndighetene til å endre sin strenge politikk overfor samene.

Turi har selv tegnet alle illustrasjonene til boken.

Boken er blitt oversatt til en rekke språk, men først i 2011 kom en norsk versjon (med tittel Min bok om samene).

Les mer..

Om Johan Turi

Den samiske reineieren og forfatteren Johan Turi regnes for å være den første samiske forfatteren. I 1910 ga han ut Muitalus sámiid birra, hvor han forteller om samenes situasjon.

Les mer..

Faksimiler

For denne boken finnes det også faksimiler tilgjengelig:

Del boken

Tips dine venner om denne boken!

Del på Twitter
Del på Facebook

Gå ikke glipp av ett eneste ord.

Fyll ut e-posten din under så vi kan varsle deg når nye verk publiseres.