Arvebolken

Heile bolken mgl. i Bb, c, f, g, h, m, o; Oa, b; Ta, b; Xb, c; 507; i Bd står overskrifta Erfðatal með kuenna giptingum er fyr skrifat i lanz bokinni men berre dei fyrste orda i bolken, sjå nedanfor; her hefr hinn .v. lut bøar bocar. oc hefr hann með kuęnna giptingum. oc segir./ i hinum (mgl. Bk, l) fyrsta capitula hueʀ at røttu a at uera giptingar maðr fyrir conu. (frå maðr: mgl. Bk, l) Bi, k, l; anten bolkoverskrift eller kapitteloverskrifter Be; Na, som har initialar i byrjinga av nytt kapittel; inga bolkoverskrift Bn; Xa.

#1 her hefr vm huenna gíptíngar Bn; inga kapitteloverskrift Bd, e, i, k, l; Xa.

FAðer oc moðer et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. skulu raða gíp Bn, resten av kapittelet mgl. giftíngum et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl. døttra sínna ef þau ero \36r\ til. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. En ef mgl. Na. þeirra missir. uið tilf. Bd; uið et cetera tilf. Bl, resten av kapittelet mgl. þa skulu et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. faður frenðr oc moður frenðr hínír/ nanasto giftingum raða. Sua sem fyr er skrifat i landz bokenne tilf. Bd, resten av kapittelet mgl. Giftingar maðr scal skilia hæiman fylgíu ok/ til giof fyrir frendkono sínní. sva sem þæim kømr a sammt. þeir skulu oc/ þa æindaga ner brullaup scal vera. En ef þa skil a um æindaga. mal dagha Na. þa la/te festar maðr bera .íí. manna mgl. Na. vittní um hæiman fylgíu huat mælt/ var. þeir er y tilf. Na. hia varo. En ef þa skil a um tilgiof. þa niote giftíngar maðr/ vitna thuæggia manna vitnis Na. með fyrra skilordi. Eigi scal i klædom mæira hæiman gefazt/ með kono en þriðíung. en þat sem giftingar maðr gefr mæíra. þat scal/ vera i þæim lutum at þat thær Na. meghe værða þæim til þarfa er kono fær eða til/ auínníngs. En enga hæíman fylgiu ma arvi giftingar manz ríu/fa. þa er sva er var Na. gort sem nu er mælt. skilt Na. en ef [døtr værða Doter værðr Na. faður síns ar/far. eða broður eða moður. eða huerS arvar sem þær værða sumaʀ/ giftar en sumar ugiftar. þa skulu þær sem ugiftar ero taka sva/ mykit af uskiptum arfe sem hínar thær Na. hafðu er hæíman varo æro Na. giftar/ En þo at allar varo se Na. hæiman giftar oc er æigi skift hæiman fylgio/ til iamnaðar [með þæím. thæira á millum Na. þa take þær af uskiftum arve iammykit sem/ su sa Na. hafðe mgl. Na. er mæst hafde hæiman [i hæiman fylgiu æ mgl. Na. meðan fe [er v/skift. vinz thil Na. [Gripir þeir aller Gripu tha alla Na. sem leðer ero til hæiman fylgiu oc ero þeir met/ner oc myndir i hendr þæím er kono fær. þa a hann þa iamhæimola/ sem faðer eða moder lete hæiman fylgia. en ef hann mader Na. sægir at hann leðe/ æigi til þes þa gripi. þa sværi hann æin æiði fyrir mgl. Na. sva karl sem kona. En/ søke til iammikilS giftingar man konunnar oc skerði þat til giof/ hennar kononnar Na. eftir rettre til tolu./

#2 ef konur gíptast vttan frenda rað Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na; kapittelet mgl. Bi, k, l.

EN Nv Be, n; mgl. Na; Xa. ef kona giftizt et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. uttan rað raðz, resten av kapittelet mgl. Bn. faður/ sinS. eða broður. eða moðor. eða þess er giftingar maðr er rettr tilf. Na. fyrir raðe/ hennar. hafe fyrir gort arfum þæim ollum mgl. Na. er undir hana kunnu at falla/ þaðan ifra oc take sa þan arf er æ{r}fdum er nestr sva sem su kona være/ æigi til þess mgl. Na. arfS geten. nema giftingar maðr vili fyrra hana iamræ/ði. þa ma hon giftazt með skynsamra synsamta maðr Na. frenda sínna raðe ef oc Na. þæim litzt/ iamræði eða bætr. oc þeir mege þat með æiði sinum mgl. Na. sanna. oc a þo at læita/ þessa uið giftingar man. en giftingar maðr er faðer eða broðer samfø/dðr. þar nest moðer skilfengin. [nu er hon æn æff hon er Na. æigi til þa er tilf. Na. karl maðr tvitugr/ eða ællri. sa er nestr er ærfðom æftir þo tha Na. kono er giftizt. en sa eʀ/ slikS dirfizt gialldi fulretti giftingar manne. æftir .xíj. manna dome \36v\ nema oðrum aðr Na. frendom virdizt iamræði sem aðr sægir. Ekkia ma siolf gif/ta sik huærium sem hon uil uið vthan Na. nokorS frenda sinS rað. en konor þær/ sem leazt til þess at lokka fyrste staven endra frå k til l. til slikS eða annaS saurliviS born manna/ eða frendkonor. oc værðr þat vitniS fast. þa bøte æftir .xíj. manna dome pæ/níngum su er fe hæuír til. en hín hafe ræfsíng æftir laga mgl. Na. dome. En/gi mær scal hafa fyrri forræðe fear sinS en hon er [tvitugh. þo at un/dir hana have boret. xx vettra gomill Na Na. nema hon se gift með frenda sínna raðe. þa a sa eʀ/ fær hana mgl. Na. bæðe forrædi a henne oc [sva a mgl. Na. pæningum hennar. Huer giftingar/ maðr er rettr er at kono. late vera allt hæímolt i hæíman fylgiu. En allt þat/ er søkia scal at mgl. Na. logsoknum þar tha Na. scal engi til giof i mote koma. En ef æk/kia giftir sek hæíman oc lætr hon meta fe annara manna ihæíman/ fylgiu oc ler hín til mgl. Na. er atte. þa a ær Na. hann iamhæímolt sem þat hit Na. er æckian at/te. En ef maðr kvæzt æigi til þess leet hafa tha tilf. Na. syní með æínS æin Na. æiði sinum tilf. Na. en hæíman/ fylgia hennar því mínní/

#3 um fiaruarðuøislu. oc fęlag. oc tilgiof conu sinnar. capitulum Bi; um fiar vardveizlu ok felag Bk; vm fear uarðueízlu ok fe/lag ok tilgiof kono sínnar Bl; vm felag híuna míllím Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na.

FE kono sinnar et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. scal engi æigi Na. maðr mgl. Bl. et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl.; resten av kapittelet mgl. Bn. føra af lande i tilf. Bk. brot. nema hon uílí et cetera tilf. Bl, resten av kapittelet mgl.; nema hon vili tilf. Na. raða scal hann fe þeirra resten av kapittelet mgl. i Bi, k, bortsett frå at siste delen av kapittelet er sjølvstendig, sjå fotnote 2416 nedanfor. / ollo til þarfa þæím. huarke þeirra scal fyrir gera ne æða Na. fyrir mæla annars/ fe. slikan ret a huær tilf. Na. maðr a kono sínní sem a sealfum ser ef henne værðr með o/fund misþyrmt. engi kona a at synía bonda sínum felax gerðrar. mgl. Na, og istf. resten av kapittelet står: Nu fer maðr møyar æða æickiu barn lausa. æigi mego thau felag læggia sin imillum. Nemma thæir menn i atte ær thil arffs thera standa. En æff thau ala barnn thill arffs sins. tha mego thau læggia felag sin Imillum. Hælmings felag ær vidt børn thæra ær at skipta. En æff vidt vtt arua ær at skipta. tha æigi that tua lute ær længir liuir. En vtt aruar tridung. En Odall theira fare æfftir thui sem loghbock vattar. Nu fær maðr ackiu ock á honn bornn thil arffs sins. oc æro thau i wmægð oc vil han tho læggia fælagh við hana, at thuaro. tha skal gera thil stæffnu houffudt barins monnom barnanna. ock læggia fælag thæira soman æfftir fear magni. Læggia Iord Iordu giægnn, æn øyri øyri i giægnn. Nu ma thæt æingi riuua ær sua ær lagt. En æff thau læggia annan wægh fælag sit somann tha ma that riuua huær ær vil, hans arffuingi æða hænnar. A tha lund at fara á mot fram oc sægia i sundr thui fælaghe. Huærvitnna, thar ær hiun læggia fælag sit somann. tha skal thar felagh haldas, æfftir thui sem logligir vattar vitu. En æff fælag ær hiona millim at loghum. ock brer sidann arff æða omegd vndir annat huart. tha fællir thæt æfftir thui thil huars thueggia, sem fælag thæira var lagt. thui at sua skulu thau bua vm audenn sem um affla. Su thil gioff skal kono hæimol væra, ær thil var geuin oc vattar vitu at lyst var á giptingardægi, æff honn liffuir honom lænnger. Lyusa skal giptingum kuænna oc thil gioffum a huærium x: vettrum, ock lyusa i fiolda huart ær vil á thingi æða á kirckiu. En æff han misfer hænnar vid, tha tacka arffuar hænnar, hæiman fylgio æn thil gioff falle nider. En með því mote mega þau felagh leggia sín a millum at huart þeirra leggi til fe/ lagS allt þat er hann a. eða æigande værðr með ærfðum oc oðrum lutum. Fal/la siðan umagar til annarS huarS þa scal þat iamt vera bæggia þæíra/ kostnaðr. þo at engir kome a annarS lut. En ef misdauði þeirra værðr/ þa skulu umagar þeir huerfa þæim a henðr er þa a fyrir laga saker fram at/ føra. en þat híuna er mæira lagðe til felagS. scal mæira up taka eða/ þes ærvíngiar. Siðan se skipt i helmínga þo at øyðzt hafe. en ef aflaz/ hæuír þa scal karl maðr eða hanS ærfíngiar taka tva luti afla en kona/ þriðiung. þurfu þau engan man at því felage at spyria. En ef þau leg/gia annan vægh. þa scal eigi halldazt. þo at ærvíngi kunní æighi eða/ vili æi riufa. því at logh riufa þat felagh. nu er æigi felagh híuna a/ millum. þa scal su til giof kono hæímall vera er til hennar var gefen oc vat/tar vita at lyst var a gíftíngar dægi ef hon lifir honum lengr. Lysa scal/ giftíngum kvænna oc tilgiofum a huærium .x. vættrum oc lysa i fiollda/ at kirkíu eða a þingi. En ef hann missir hennar við. þa take arvar hen/nar hæíman fylgiu en til giof falle niðr. frå raða scal hann fe þeirra: nema hon uili. et cetera Bi; et cetera Bk. her skyt Bi, k, l inn ei kapitteloverskrift, og denne delen av kapittelet står etter kapittel 4: um fiarhalld broður oc gipting døtra. oc mutu giptingar mannz (frå broður: bręðra ok Bk). [Nu þo at mær hafe Ef mør heuir Bi; {e}f maðr hefr Bk, l. fear \37r\ halld manz æða tilf. Bl. broðor síns. þa scal et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. hon han Bl. æcki taka af hanS fe et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. ser til hæíman fylgíu/ en ef arfi gefr þa sok a er han er fultiða. at giftingar maðr hafe gefet/ hans fe með systur hanS. þa stande sa fyrir með æínS æiði er su sok kemr/ a henðr. en ef han værðr sannr at því. græiði slikt up svæínínum sem hann/ tok hans oc hæiti maðr at værri./

#4 um fiarskíptí ef (er Bl) misdauðr uerðr hiuna (í tilf. Bl) millum. oc brullaups uítni. Bi, l; um fiarskifti Bk; vm fear skíptí ef annat hvert míssír Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na.

NU En Be, i. ef annat huart tueggia Bi, k, l; Na. híuna et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl.; resten av kapittelet mgl. Bn. míssir annarS við/ oc þrytr brullaupS oll huss Na vítní. et cetera tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. þa scal þat híuna sem lengr livír leg/gia fram fe oc skipta [sva i mgl. Na. sundr sem [þat vil thæir vilia Na. svara fyrir guði at rett eʀ/ eftir þui sem i kaup giptting Na. þeirra kom oc huarki [er þa se that Na. vanhalldit af oðru ok/ sværi at fullan æið oc .íí. skynsamr oc tilf. Na. skilrikir menn með. ef maðr kaupir iorð með/ gripum eða lausa fe. eða bu fe kono sínnar oc lifir hon honum lengr. þa/ scal hon þat æit hafa or iordu af arfi fe Na. hanS [oc þat mgl. Na. er hon hafðe hæíman/ istf. resten av kapittelet har Na: oc thil gioff medt. oc tho sua att han læiddi hana thil bóckar skøyting at tacka. thui at logh riuua that mall oc lausa fe, ær arffuar greda hænnæ i honð. En æff hon tæckr fe i ærffðer. tha sidann ær thau komma soman oc wærder that fe fir Iordt græitt. tha skall su Iordt hænnar væra. Nu æff æigar thuer koma somann. at lanntz loghum oc auckas thæim fe. tha haue that thua luthi ær lenngr liuir. æff vid vtt arua ær at skiptta. bæði landi ock lausum øyri. En hælmning æff vid bórnn thæra er at skiptta. þat æína mæira er ærfingi vil. en ef hon tækr fe i ærfð þa siðan eʀ/ þau ero saman komen oc værðr þat fe fyrir iorð græit. þa er su iorð/ hennar. En ef or æigar tvæir koma saman at lanðzlogum oc aukaz/ þæim fe. þa hafe þat tva luti er lengr livir. bæðe i lande oc lausum øyri/ ef uið ut arfa er at skipta. en helmmíng ef uið born ^þeirra er at skipta/

#5 ef cona leggz með manní undir bonda sinn eða skill uið hann. capitulum (mgl. Bl; frå bonda: mgl. Bk) Bi, k, l; vm þær konr er taka aðra menn bondum sínvm Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na.

NV mgl. Xa. ef kona manz tilf. Na. lægðz með/ manne et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl.; resten av kapittelet mgl. Bn. undir bonda sín. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. eða skilS hon mgl. Bi, l; Na. uið hann sac et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl.; et cetera tilf. Bl, resten av kapittelet mgl. saka laust i tilf. Na. mote/ guðS loghum oc manna. þa hæuír hon fyrir gort til giof. en ef bonðen bondi Na. by/dr henne samvist en hon uil eigi. þa scal hann Bondi hænnar Na. ollum fearlutum varðvæi/ta meðan hon lívír. en siðan take sa hæíman fylgíu er arvi hennar/ er nestr. [en æigi ock ænga Na. til giof. en ef þau sættatzt [a mal millum Na. sín oc tækr hann uið/ henne. þa fare [þat sem mal þeirra se mall thæra sem that væri Na. spella laust. En ef [oftar hendiʀ/ hana hænni værðr optar firir Na. sa gløpr. þa scal hann þo fearlutum varðvæita meðan han liuir, tho tilf. Na. at hann vili eigi oftaʀ/ vid henne taka. en siðan fare sem aðr er mælt. En ef hon hæuír æigi/ fyr mæir kend veret uið þan gløp oc hæitr hon ifir bot botom Na. uið guð oc við mgl. Na. / bonda sín oc byðr bonda sínum samuist. en ef hann uil æigi hana hava æiga Na. þa/ hafe hon hæiman fylgiu sína en æigi til giof. En ef bonde hennar uil/ firri firra Na. hana hæíman fylgiu sínní. oc sægir sva at slikr gløpr hæuír/ hana fyr mæir tilf. Na. hent. oc var su sakar gift æigi fyr mæir uið hana af hanS/ hendi sva at monnum være kunnut. þa stande hon fyrir med sinum tilf. Na. æínS æiði oc hafe/ hæíman fylgiu sína. ef hann uil æigi uið henne taka. en æigi til giof/ her skyt Be inn: En ef giold koma et cetera (men resten av kapittelet mgl. likevel); sina tilf. Na, resten av kapittelet mgl., og kapittel 6 er ein del av dette kapittelet. En ef gialld koma a hendr oðru huaru þeirra þa a þat með sínu fe at \37v\ bøta sin misværka er gort hæuir. en ef þau hafa lakt felagh sin a mil/lum. þa a þat þeirra er æigi hava giolldin a hendr komet hafa iammaʀ/ga aura af uskiptu avaxta lausa. eða þess þeirra ærvingiar þan tima/ er misdaudi þeirra verðr eða þau skiliazt loglega. Nu kømr legorðz sok/ a þa kono er maðr hæuír ser fæsta eða handsællda. þat legorð er fyr/ gerðizt oc ef hann fær þeirrar kono. þa a hann radspell. en giftingar maðr/ ret. en ef síðan er lagðzt með henne. er hann hæuir handsælt eða fæst ser/ oc fær han hennar. þa a hann bæde ret oc radspel. Ef maðr gengr i sæng til/ kono oc uil koma legorði a hana. þo at hann kome æi vilia sínum fram./ þa bøte hann æftir .xíj. manna dome./

#6 Vm þan skílnad hívna er karlmannS Bn; kapitteloverskrift mgl. Be; kapittelet mgl. Bi, k; kapittelet er del av kapittel 5, sjå ovanfor.

En tilf. Be; Na; Nu tilf. Bn. EF mæin læiki sundrar et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. samvist Resten av kapittelet mgl. Bn. híuna at med Na. þess raðe er raða a at/ guðS logum. hafe sit fe huart þeirra. En ef þau skiliazt fyrir híun/skap at karl manz volld hafa til genget oc vissi hann þat þa er hann festi/ ser kono oc løynir hann þui. þa bøte hann fyrir suik sín. æftir .xíí. manna do/me. hafe kona halft en halft giftingar maðr. en fyrir huern mæínlæi/ka sem þau skiliazt. þa fare sem fyr sægir. frå En ef þau skiliazt: mgl. Na. En ef maðr fær kono att/ lanðz logum rettom oc gefr i mot henne til giof oc fællr hann tilf. Na. sidan i fra. þa sku/lu lukaz henne þing sín oc hæiman fylgia af sealfS hanS fe meðan þat/ vínzt. thil tilf. Na. en ef þat vínzt æigi thil tilf. Na. þa skulu ærvingiar æcki [til læggia lucka Na. af sí/nu fe. þui at engi scal ser kono kaupa. með annarS fe/

#7 þessu nøst hefr ærfðatal. oc grøinir her um þat huerir fyrst eigu at taca i fyrstu ærfð. oc huerir þar nøst eigu at taca. capitulum Bi; þessu nęst hefr erfða tal ok segir fyrst um þat huerir fyrst eigu arf at taka Bk; her heft up erfða tall ok greínir vm þat huer fyst eígu at taka i fyrstu erfð ok huer þar nest eígu at taka Bl; her hefr erfða tal með því skilorðj Bn; capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

SU er hin fyrst fyrsta Bl. ærfð et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. er born skilgeten taka arf resten av kapittelet mgl. Bn. æftir fa/ður sin oc moðor skilfegna skilgetna Bl; skillfinginnar Na. et cetera. oc siþan allt ørfðatal ut. (mgl. Bl) eptir þi sem stendr/ i gulaþíngs bocinni (et cetera tilf. Bk, l) tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. at guðS loghum oc manna. oc sa/ sunar sun er han tilf. Na. skilgetin er. oc sva faðer hans. nema faðer hanS mgl. Na. / hafe aðr haft allan sin luta af arvi. oc tækr þa sunar sun arf fyr/ en i aðra ærfð gange. en sva scal fe skipta eftir faður oc moðor at tvær/ døttr skulu taka iamnt uið æin sun. oc slikan lut scal taka sunar sun/ af arfi sem dotter ef han er til. Nu er æín sun oc æín dotter. þa tækr/ hon þriðiung. en hann tva luti. En ef faðer a oðal æftir. þa skulu syníʀ/ snuazt til odla. en døttr til utiarða oc lausa fear fe Na. ef æigi ero iarðer til./ oc scal hin ællzti æín æignazt hofuð bøle ef hínum lotnazt aðrar oðalS/ iarðer i sín lut. sva at iamgoðar se at loglegre virðíngu. en sunar sun/ ilut sin þau oðol sem faðer hanns stoð til. til þes er hann hæuír iammt mote dottur./ En þau oðol sem mæiri ero oc ænn Na. faðer hans stoð til. þa løysi hann af faður brø\38r\ðrom sínum fímta lut minna en værð ero. en æigi scal hann fyr løysa af/ faður brøðrum sínum en fauður tilf. Na. faðer hanS er andaðr. [nema faður faðer æða han Na. vær/ði umage suna sínna. En ef faðer missir sunar sínS eða dottur eða sunaʀ/ sunar. þa tækr han arf æftir þau. ef þau han Na. æigu æigi skilgeten born æftir/ sik. oc þo tækr barn arf æftir faður sín [oc moður mgl. Na. oc aðra menn. at þat se ge/tít en ock Na. æigi føtt ef þat kømr lifi i lioS oc værðr skirt. Slikt fe sem mo/der læggr til barna sínna oc anðazt þau barn lauS þa ærfir hon þat allt/ æftir þau. en ef moðir er andað. þa æiga born hennar skilgeten at taka/ þat fe fyr en faðer. en ef dotter er legen i faður garðe eða broður þa a/ hon huarki at taka arf æftir faður ne moður. nema hafe þa slika mis/kun sem faðer uil gort hafa eða broðer ef æigi er faðer til. Nu er æighi/ sun til arfS. en til er se Na. sunar sun sva til komen sem fyr var sagt skiltt Na. oc su dot/ter er æigi er legen. þa take su er i faður garðe eða broður var legen halfu/ minna en huart hínna. En ef æigi Na. ngi er sa til sem aðr er talldr. þa tækr hon/ sva allan arf sem mal hennar være uspellat. Huarvetna þar sem felag/ er híuna a millum. þa scal gifting døttra oc hæíman fylgia græiðazt af/ bæggia þeirra fe æftir því sem felagh [þeirra var lagt. var gortt Na. en ef æigi er felag híu/na amillum. þa scal æftir fear magne huart þeirra mgl. Na. leggia til barna sínna/ æigi a oc faðer eða moðer at mgl. Na. kuanga sun sín eða gifta dottur sína með mæi/ra fe hæiman en slikt kome alut þeirra sem æftir ero. ef ock Na. þa være ærfðín/ní skift. nema þeir lofe er næstir ero arfi. En ef mæira gefr geffs Na. hæíman/ þa iamnizt er arfr tømízt æ oc Na. meðan fe arffr Na. vínzt. en ef fe arffr Na. vínzt æigi leg/gi aftr til iamnaðar huer er mæira hafðe en logh vatta. Sva er oc stað/fæst vm allt lanðet at þegar ær tilf. Na. maðr fæstir ser kono at guðS logum ok bæggi/a þeirra samþykt. þa ero þau born er hann a með þeirri kono oll loghlega til arfs/ komen. huart sem þau ero geten fyrir fæsting eða æftir./

SV er onnur ærfð er tækr ættlæiðíngr sa er með logum er till arfS/ læiddr oc sunar sun skilgeten þo at faðer hanS se æigi skilgeten/ oc sunar dotter skilgeten ef faðer hennar er skilgeten oc dottur sun skilgetenn/ ef moðer hanS er skilgeten. sín fiorðung huert þeirra bæðe i lande oc lau/sum øyri. en þo at sunar dotter se æin en þeir allmarger. þa tækr hon þo mgl. Na. / fullan lut uið þa. Nu þo at æín þeirra se. en þau allmorg. þa tækr hann oc/ fullan lut. þo at flæiri se i annare ætt kuislínní. en ef æit er þessara/ til. þa tækr þat þan arf allan. nu æff tilf. Na. er æcki þeirra thæssara Na. til sem aðr ero taldir \38v\ þa tækr dottur dotter skilgeten ef moðir hennar er skilgeten/

SU er hin þriðia ærfð er broðer værðr broður arfe oc ero þeir skil/getner oc samfæðra. en ef broður missir. þa tækr systir skilge/tín samfæðra. En ef systir er æigi til. þa tækr moðer skilfengen æftir/ barn sitt. Nu er honn tilf. Na. æigi til. þa tækr frillu [sunar dotter skilgeten ok/ frillu dottur sun skilgeten. en ef þau ero æigi til. þa tækr frillu dot/tur dotter skilgeten. nu ero hon dotter sun, skilgetin, ock frilli sunar dottir skilgetin. Nu ær hon Na. æigi til. þa tækr moður faðer ok/ faður moðer skilfengen. en ef huarke er þeirra til. þa tækr moður moðer/ skilfengen.

SV er hin fiorða ærfð er tækr faður broðir/ samfæðra skilgeten. [oc broður sun skilgeten samfæðra æff faðr hanns ær skilgetin, oc brodor sunn skilgetin, aff samfædin brodor komin Na. ef faðer/ hanS er skilgeten oc broðir hans tilf. Na. sammøðr skilgetín ef moðir hanS er skil/getín. sín þriðiung huært þeirra ef aller ero til. scal æ oc Na. sa fyrst arf taka/ er skilgetin faður a eða skilgetna moðor. huart sem hældr læiðir han/ til þess arfS faðer eða moðer. þa hín nest iamskylldr. þo at faðer hins mgl. Na. / se frillu sun eða moðer hans mgl. Na. frillu dotter. En ef faður broðer er æín/ en broðra Brodor Na. synír flæiri. þa scal han æín taka iamt uið þa. Nu er bro/ður sun æín en faður brøðr flæiri. þa scal han taka iammt uið þa./ sama mal a broðir sammøðr oc sva scal huervetna up heðan af mgl. Na. at iam/mykit scal taka æin i sína kuisl. þo at allmargir ero se Na. i aðra kuisl till/ sínS lutar. en ef æín er til. þa tækr sa þan arf allan. Nu ero þeir eigi/ til er fyr ero talder. þa tækr faður systir skilgeten [samfæðra ok broðor/ dotter skilgeten samfæðra komen af samfædðum broður oc systir mgl. Na. sam/møð skilgeten með fyrra skilorði. En tilf. Na. Huervetna þar sem oðalS iorð er/ i skipti. þa hafe þat oðal sem til er boret en hinn lausa aura./

SV er hín fímta ærfð. er tækr moður broðer skilgeten samfæðra/ oc systur sun skilgeten. en ef þeir ero æigi til. þa tækr moður systir/ skilgeten samfæðra. oc systur dotter skilgeten af samfæðra systur komenn./

SV er hín setta ærfð er at Na. takazt brøðra synir arf eftir/ [skilgetner ef fæðr þeirra ero mgl. Na. skilgetner oc samfeddir. þa þæir nest/ þo at fæðr þeirra se frillu synir. En ef þeir ero æigi til. þa taka brøðra/ døttr skilgetnar með sama skilorði. nu ero þær æigi til. þa taka syst/kina synír skilgetner. En ef þeir ero æigi til. þa taka systkina døttr/ skilgetnar. Nu ero þær æigi til. þa taka systra synír skilgetner. En/ ef þeir ero æigi til. þa taka systra døttr skilgetnar. nu ef ær Na. ængi er þes\39r\sa til. þa tækr frillu sun æín eða flæiri ef til ero. oc æigi i hordomí get/ner eða frendsæmíS spellum. eða sifia spellum. ner mæir en lofat er at/ loghum.

SV er hín seaunda ærfð er tækr faður broðer/ skilgeten sammeðr oc broður sun skilgeten af sammødðum/ broður komen. nu ero þeir æigi til. þa tækr faður systir skilgeten sam/møð oc broður dotter skilgeten af sammøddum broður komen./

SV er hín .vííj. ærfð. er tækr moður broðer skilgeten sammøðr/ oc systur sun skilgetin af sammøðri systur komen. Nu ero þeiʀ/ æigi til. þa tækr moður systir skilgeten sammøð. oc systur dotter skill/getín af sammødri systur komen. værðr huar annara arvi. oc sva er/ huarvetna þar sem tvæir eða flæiri standa til æinS arfS. Ef engi er/ sa til sem aðr er talldr./

SV er hín .ix. ærfð. er maðr tækr æftir brøðrungS barn sítt/ af samfæddum komner. nema manne skyldare fínnízt. því at i/ þessare ærf nemr hín nanare. þar tha Na. nest tækr iamskylt af systkínum/ komen. oc take fyr i karl leg en i kvænleg. en ef þeir ero æigi til. þa tækr/ maðr arf æftir systrungS barn sitt./

SV er hín .x. ærfð er taka þeir menn er æftir ero brøðra born barn Na. skill/getnír oc komner af samfæddum. Nu ero þeir æigi til. þa taka thacki Na. / þeir er æftir ero systkína born skilgetner. en ef þeir ero æigi till. þa/ taka þeir er eftir ero systra born skilgetnir. þriðia manne manz Na. at frendsæ/mí. oc take æ oc Na. fyr iamnan iamskyllt karl maðr en kona./

SV er hin ællifta ærfð er takazt brøðra synír arf eftir skil/getnír ef faðer þeirra ero skilgetner oc sammøðra. þa híníʀ hins Na. / nest þo at fæðr þeirra se frillu synír. En ef þeir ero æigi til. þa taka/ brøðra døttr skilgettnar með sama skilorði. nu ero þær æigi til. þa/ taka systkína synír skilgetner. þæim nest systkína døttr skilgetnaʀ/ en ef þær ero æigi til. þa taka systra synír skilgetnír. þar nest/ systra døttr skilgetnar af sammøddum systrum komnar/

SV er hín tolfta ærfð. er maðr tækr æftir brøðrungs barn/ sitt. af sammøddum komner. nema manne skylldare fínnízt/ þui at her nemr hin nanare. þar nest tækr iamskylldr af sam/møddum systkinum komen. þa nest tækr maðr arf æftir systrungs/barn sit. nu er engi þessara til. þa taka þæir menn er æftír ero brø\39v\dra born skilgetnír. af sammøddum komner. þar nest þeir er æftir ero/ systkina born skilgetnir fyrri i karllegg en i kvænleg. þar nest þeir/ er æftir ero systra born skilgetnir. aff sammøddum komnir tilf. Na. þrimenníngar at frendsæmi oc/ take æ mgl. Na. fyr karl maðr en kona.

SV er hín .xííj. ærfð er tækr frillu dotter. nu er hon æigi til./ þa tækr broðir samfæðra frillu sun. en ef han er æighi til/ þa tækr systir samfæðra frillu dotter. Nu er hon æigi til. þa tækr/ iamfram fadur broder samfeðri oc brodur sun. oc broðir sammøddr/ frillu sun. þeir æigu aller æín arf at taka. oc værðr huer þæirra/ annarS arvi. nu ero þeir æigi til þa take konur iamskylldar. en ef/ þær ero eigi til. þa taka brødrungar fyrri karlar en konor. en ef/ þessa missir allra þa take þæir er at fiorða manne ero at frendse/mi nema nanare fínnízt skilgetnír fyrri af samfæddum en af mgl. Na. / sammøddum oc sva sem fyr græínír i ærfða tale fyr en undir konung/ gange. I thæiri ærffd skal huær thacka arff sem han er thalder i: æn æigi thacka firirr hændr odrum fram tilf. Na.

#8 um ætleiðing huer loglig er. oc huat hann (ętleidingr Bk, l) a at taca (hafa Bk) Bi, k, l; vm etleiðíng eptír landzlogvm rettvm Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na; Xa.

NV ma maðr bøta rað/ et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. sunar resten av kapittelet mgl. Bn. síns et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl. oc læiða han i æt ef han uil et cetera tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. ef sa iattar er arfi/ er nestr. Nu ef han a sunu skilgetna til arfS sínS. þa ma sa huer/ iatta fyrir sik er fultiða er. en ekki fyrir þa er uallnír ero eða i umægð/ tækr ætlæiðingr tha tilf. Na. æigi mæira arf en [þa stoð sa sa stændr Na. til er arfe iattaði/ Sa scal odli iatta er oðal a með þæim. n{u} scal sa er man ætlæiðir ok/ sa er iattar arfi eða oðle. oc sa er ætlæidðr er ganga aller saman/ fyrir kirkiu dyr oc hallda aller a ænní bok. þa scal sa mæla sva er mann mgl. Na. / ætlæiðir. Ek ætlæiði þenna mann til fear þess er ek gef honum til/ giallz oc til mgl. Na. giafar til sæss oc til sætes. oc til allz þes rettar sem loghbock skyrir. At tilf. Na. ætt/læiðingr a at hafa at med Na. logum. Sva scal kono ætlæiða sem karl mann/ nu ma læiða broder broður i æt. oc faður broðer broður sun. sva mego/ oc flæiri menn man i æt læiða sem nu [er mælt. heui æck thalt. Sua kona sem karlmaðr Na. ef sa iattar er arvi eʀ/ nestr. Nu scal hann þat fe allt hafa er hann er til læidðr. meðan þæir liva/ er ætlæiddu hann. allt til þess er arf arffuer Na. ber unðir hann. siðan ber arfr honum/ vítní. vm alldr oc um æfi. Lysa scal maðr ætlæðing sínní a hueríum/ .xx. x: Na. vættrum til þes er hann tækr arf. en huer sem oðru uis er ætlæiðr enn nu er melt tilf. Na. þa/ er sem ugort se./

#9 (en tilf. Bl) ef maðr drepr þann mann er hann a arf eptir at taka (frå a: er arfa{ri eftir?} Bk) Bi, k, l; vm þa menn er drepa men til arfS Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na; Xa.

[þAt er oc Nu Na. ef maðr værðr firir þeirre villu at han frå þat: Ef maðr Be, n; Xa. vegr drepr Bi. man til et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. arfs et cetera tilf. Be, k, l; Xa, resten av kapittelet mgl. / þa resten av kapittelet mgl. Bn. hæuír hann firir veget þæim arfe. en arfr sa fare æftir at Na. rettom \40r\ ærfdum sem sa maðr være æigi til er man vegr til arfS./

#10 ef margir menn latazt saman drukna (mgl. Bk) eða inni brenna. oc (mgl. Bl) um arf þeirra Bi, k, l; vm arf þeirra manna er drucna eða brenna Bn; inga kapitteloverskrift Be; Xa.

EF menn falla aller sen et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. i orostu Orostum Na. et cetera tilf. Be, k, resten av kapittelet mgl. / oc kømzt kemr Bl; Na; resten av kapittelet mgl. Bn. engi a i Na; mgl. Bl. brot. eða drukna aller. et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. eða ínní brenna. fare/ arfr þeirra sva sem þeir hafe hæffdi Na. aller i sen latet lif sítt. nema a mgl. Na. annan væg/ provezt siðan með loglegom vítnum./ Item at thar sem mæn falla i Orostum, æða værðr mann wæigin æðr aff thæickenn, oc er æi gotz efftir hann, oc tho at skuldu se effter hann, tha skal æigu skuldir luckast aff han gialðum. Thui at that er æickki hanns arffur æðr gotz. Wtthann han gialdd æigu hanns retter ærffuingiar tilf. Na.

#11 um herlenzska manna ærfðir. oc utlænzskra huersu standa skal. capitulum (mgl. Bl) Bi, l; ef maðr kallar æigi til arfS ok ner hann skal sottan haua Bn; inga kapitteloverskrift Be, k; Xa.

Hvervetna þar mgl. Na. sem et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. maðr kallar æigi til tilf. Bn, resten av kapittelet mgl. anðazt oc et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl. er æigi ærvingi i nand till att et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. / kalla. taka et cetera Bl, resten av kapittelet mgl. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. þa scal arfr standa virðr i þess hæimili er maðr [er daen at daenar Na. / með fullum vorðzlum .xij. manaðe. En ef eigi kemr ærvíngi til mgl. Na. ínnan/ .xíj. manaða. þa take konungr þan arf oc varðvæiti virðan oc æignizt ef/ æigi kømr loglegr ærvingi til innan .x. vættra. En utlendzskra manna/ ærfðir liggi sem aðr er skilt vm. þat er æindagr oc .xíj. manaðeʀ/ aðr en konongr take./

#12 um siaundar stefnur oc skullda lykting erfingia. oc fiarskipti Bi, l; um siaundar stefnur ok skullda lykting Bk; vm arf siuk ok hverSv skuld skal boka Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na; Xa.

þAt er nu því nest et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. at engi et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl. scal ma Bk, l; frå engi: ænga ma Na; resten av kapittelet mgl. Bn. gefa arf unðan oðrum et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. [uttan logh/giafir. mgl. Bi, l. vela kaup et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. scal at vettughi hafa. engi scal oðrum arfsuík/ gera. nu er maðr dauðr. arfi scal i andvegi setiazt. gere hann skulldar mon/num stæfnu at þeir kome allir tilf. Na. þar at seaund oc hafe huer sína skuld i brott./ slika sem vítní ber til. nu er æigi fe sva mykít. þa skulu aller þar/nazt farnaz Na. sem tala rennr til. sa scal mæira þarnazt farnazt Na. er mæira atte fe/ at hæímta. en sa er æigi kømr [til at i Na. seaund. søke han tilf. Na. sitt með vattom æff fe, er thil tilf. Na. oc/ stæfní ærvingia til vatta sogu. En þeir er fyrir naudsynia saker koma/ æigi til mgl. Na. at seaund. oc ef fe er æigi mæira en hínír hafa aðr tækit er/ fyrri komo. þa græiði gialdi Na. þeir aftr er fyrri toko oc missi aller sem tala ren/nr til. en ervingi er uið skilldr ef hann bauð til loglega./

#13 um umaga eyri oc mala conu Bi, l; um omaga skipti Bk; vm fear skíptí ok omaga æyrj Bn; capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

Nv er þat þar Bl; Na. umagha øyrir i garðe et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl.; et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. oc mali kono i garðe. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. / þa er væl ef er Bl. þæim vinzt et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. baðum fe. en ef þæim vínzt eigi. þa scal hon/ þarnazt gagn giallz oc giafar. naffuar Na, sannsynlegvis feil. en ef eigi enðizt i alla staðe fe þa/ scal sa mest þarnazt er mest atte fe at honum hæimtta Na. sva kona hans Sem aðrer/ skulldu nautar. tolu scal hafa til þess. nema maðr atte væð i æínum huæ/ríum grip. þa a hann þan fyrst at tilf. Na. hafa. helldr scal kona þarnatzt farnazt Na. til giafar/ sínnar. en þeir menn tilf. Na. sem fyr atto fe at honum en hann fengi hennar. því at engi skal/ ser kono kaupa með annarS fe. n{u} scal hon hafa hæiman fylgiu sína en/ umaghe sit fe. nu er fe eigi sva mykit. þa missi [sva huar huar thuæggia Na. sem fear me/gin er til. Engi maðr a skylldir at giallda [fyrir annan þar sem hann tækr ek/ki fe æfftr annan. Nema fe tacki Na. huarke sunr ne annar maðr. Nu æigu híun felagh saman oc \40v\ døyr annat tvæggia þeirra. þa scal s^va skuldum gegna sem felagh þeirra/ var./

#14 um uarðhalld a umaga eyri. capitulum Bi, um vardveizlu a omaga oyri ok forlags eyrí (frå ok: mgl. Bl) Bk, l; vm omaga skíptí ok forlagS æyrj Bn; Capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

Sva Nv Be. scal karlum skifta et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. sem oc Bi, n; Na. kiærlingum resten av kapittelet mgl. Bn. sem ok Bk, l. oðrum skulldum. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. en bor/num et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. þeirra oc fe scal sa væita vorð sem arfi þeirra er nestr huart sem/ helldr værðr halldz maðr karl maðr eða kona. þa scal i virðan øyri sæti/azt. føra eigi umagha fe or bø varom. nema hann fae vorðzlu man/ þan er her thar Na. æigi garð eða iarðir i heraðom sva mycklar at fulvæðia se at ock Na. / þar se fe golldit sem hann tok er umage er rett næmr. nu virðizt þat thar Na. / fe sva. at þar er instoðu øyrir fullr mgl. Na. .íííj. Merkr fyrir umagha huærn. uæl/ er ef mæira er. þa scal þan hann Na. þat fe taka. þat fe mgl. Na. scal huarke þuærra ne/ vaxa. giallde slikt up mgl. Na. sem hann tækr. En ef umaghe a sva myklar iar/ðir eða gardlæigur at tilf. Na. lausa fe. at frendom hans synizt hann hardlega halldin af for/lagS øyri þæim sem skilr [i logum. aðr Na. þa scal ætla honum klæða værð oc vel/ at halda han oc þæim fyrir starfi starff Na. sit er fearhalld hanS mgl. Na. hæuír sva at han/ se væl halldín af. oc a þa umaghi allan avoxt afe sínu. En frendr/ hyggi at a huerium .xíj. manaðom huersu medr er faret. oc fae oðrum/ ef sa dugir æigi með fullum vordzlum at sa leggi mote er uið tækr. Nu/ ef æigi vínz ínstoðu øyrir. þa scal umaghe nøyta halfrar. Merkr a huæ/ríum .xíj. manaðom til þess er han er .xíj. vættra gamal. þa scal hann vera/ matlaunar matlaunaða Na. maðr siðan. Vmage scal nøyta halfrar merkr iarðaʀ/ læigu. nu scal su virðíng standa vm tilf. Na. garða i bø. en iarðar læigu i heraðe/ er [hitt fyrsta ar firsta Na. er virð huart sem siðan mgl. Na. þuær eða væx. Fear hallðz/ maðr scal eigi sælia oðrum manni tilf. Na. fe at hallda. en ef hann sælr oðrum mane fe/ at hallda. þa a umage kost at ganga a henðr huerium sem hann uill/ at hæímta sit. en ef umaghe a halfrar merkr bol. þa er þat ínstoðu/ øyrír. en ef maðr lætr umaga øyri lausan. nema dømt se or hendi honum/ a at Na. domí. þa scal hann sætia sit fe fyrir. þui at skuld er eigi gollðin lockenn Na. nema/ vættar viti. en ef hin dylr. þa værðr hann at giallda aðra. Nu er bonde/ dauðr en kona hans tilf. Na. livir æftir oc er eigi fe mæira en hon a at hafa. þa scal hon/ væita vorð bornum sínum fe lausvm. en ef hon a onnur born. þa huærfí/ þau til faður frenda sinna./

#15 um umaga førslu. Oc (vm tilf. Bl) forlagS eyri oc søkt capitulum (mgl. Bl) Bi, l; vm þrosmen j bæ varvm ok omaga skíptj Bn; Capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be, k; Na.

NV søkir þrot bonda et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl.; j bæ varvm Bn. i heraðe. Nidarosi Na. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. þa scal sua tilf. Bi, l. skipta umagum et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. hanS eftir því sem/ felagh þeirra var lagt. mgl. Na. scal moðir føra umaga sína a hendr fren/dom þæim er arvi ero mester. nestr, æff Na. þeir æiga forlagS øyri til fyrir umaga sína. \41r\ huern fiorar .Merkr. silffrs tilf. Na. þat er forlagS øyrir. Nu ef [af ganga fiorar .Merkr/ af þui thæir ganga aff iiij merker aff thæra Na. fe. þa scal sa taka æín umaga oc taka sva marga sem han a/ forlagS øyri til. En þeir fare umfram sem af ganga þæim a hendr er/ þa ero nester arfi ef sa a forlax øyri til. en ef sa a æigi forlax øyri/ til. þa skulu umagar fara fram i ætt til þeirra thess Na. er thær á tilf. Na. forlax øyri hava. sva/ scal oc hínum skifta er fæðrínum fylgia. Nu fæstir fællir Na. maðr umaga i víst/ þa scal þat hallda. en ef hann uisar honum or uist oc gengr hann husa a i Na. millum/ þa scal hann giallda .vi. aura .Silfurs. konunge oc varðvæita umaga honnom Na. sem [mælt vaʀ aðr er mellt Na. / Sva scal oc huær giallda sa er ganga lætr sín umaga husa a i Na. míllum sem/ nu er sagt. oc þegar han væit firir vist tilf. Na. at þat han Na. er hanS umaghe/

#16 huar arf skal søkia (at logu tilf. Bl) Bi, k, l, n; Capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

ARf scal þan mgl. Bk, l, n; Xa. søkia et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. i j þui fylki et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. bø varom er ef Bk, l; resten av kapittelet mgl. Bn. her anðazt maðr ifra./ en ef han læiðir vítní uatta Bi, k, l. i heraðe þa er þui tilf. Bl. fyrir skotet þæim. mgl. Bi, k, l; Na. þui mgl. Bl. at allt/ þat er i bø [varum er uerðr Bl. gort. [þa scal þat allt skal Bi, k, l; Na. at bøar rette søkia. En allt/ þæt er i heraðe [er gort gerízt Bl. oc huarvar uar i tilf. Bi, k, l. millum heraðS manna oc bøar man/na. þa scal þat allt at heraðS rette sokia./

#17 huersu maðr skal søkia arf sinn Bi, k, l; hverSu maðr skal koma Ser tíl arfS Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na; Xa.

NU sitr maðr i arfi et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. oc læggr dom resten av kapittelet mgl. Bn. fyrir. et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl. en annar kallazt et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. til uera Bl. komenn./ et cetera tilf. Bl, resten av kapittelet mgl. þa scal hann taksætia þan sem i arvi sítr til stæfnu oc retzranz/sakS. thil retz rannzsacks Na. oc ef honum mgl. Na. fulnaz gogn oc vítní til sinS malS. þa scal hann kræfí/a hann hinn Na. arfS oc orfarar. Nu vil hann æigi or fara. þa scal hann kræfía/ gialkyra hornS oc late latha Na. til motz blasa. en sa er arf søkir takseti/ þan til motz er honum stendr fyrir arví. fyrir ran oc isetu. En oc Na. ef þa ful/naz honum gogn oc vítní til sínS malS. oc kemr æcki anduítní a/ mote. þa æiga motz menn honum arf at døma. hin scal giallde konunge .vi./ aura .Silfrs. fyrir þat at hann lagðe [logh oc mgl. Na. dom fyrir arf þan er hann atte ekki/ i. Nu uil hann æigi or fara þa scal hann æsta motz men oc gialkyra liðs/ at føra fara Na. hann or arfi sínum. oc er huer sækr øyri .Silfrs. uid konung er æighi/ fær til þeirra er a mote varo./

#18 huersu lengi skal arfr standa aðr (en tilf. Bl) undir konung gangi. capitulum (frå gangi: falle Bl; frå aðr: mgl. Bk) Bi, k, l; huar arfr skal standa eða vndír konung falla Bn; Capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

Hvarvetna þar sem maðr andast tilf. Bn, resten av kapittelet mgl.; et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. kallar æigi et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl. til arfS/ fyrir fafrøðiS saker et cetera tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. oc er þo til komen. þa hafe sottan ínnan/ .x. vættra þeirra sem hann er ínnan lanðz oc hann er or umægð ef hann hæuir/ vit til eða skylld naudsyn banne. nu æigu menn arvi at skifta. þa er/ uæl ef þeir fara aller til er lut æiga i oc skifta þæim arfi. en Nu Na. ef su/mir vilia æigi til fara. komma Na. þa scal stæfnu gera þæim til at skifta. en ef/ sumir vilia æigi til koma. þa scal skifta fyrir vattom oc læggia luti a \41v\ þa scal hann þan lut hava er þa lytr hann. Nu ef hann kallar miskipt ok kal/lar at han hafe løynt fe. þa scal han synía med tilf. Na. lyrittar æiði/

#19 huersu maðr ma sik til arfS føra. oc um uitniS burð. capitulum (mgl. Bl; frå ma: mgl. Bk) Bi, k, l; hversu maðr skal proua huart hann er arf gengr Bn; Capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

NU læikr a tvæim tungum et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. huart resten av kapittelet mgl. Bn. / maðr er arfgengr eða eigi. et cetera tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. stæfní þæim til motz er honum/ stenðr fyrir arfi. þa scal hann níota vátta þeirra thar Na. sínna at hann stæfndi honum/ mot. nu skulu þat aðrer vattar bera. ver uarom þar sem moðer hans/ var fæst loglega i þæim stað oc anæfna ánæffni han Na. stað. þa æigu mot menn honum/ arf at døma. Huarvetna þar sem maðr scal vil Na. sek til arf arffs Na. føra læiði va/tta sína til oc stæfní þæim oðrum til er þæím arfi[ ero nester. er nestr Na. en ef hann/ stæfnír ægi þæim manne til. þa er hanS vattom fyrir skotet. scal þar um/ arf døma sem daen er eða oðalS iarðer ero eða bu hínS dauða. Engi/ maðr scal fe fyrri skifta eða arfi. nema þess løyfi se til er a aðr ef en Na. menn/ sea at með spellum fær. ef mgl. Na. maðr hæuír uít sitt oc ma kaupum sínum mgl. Na. raða/ oc bui sínu oc er hest før oc olfør. þa scal hann sealfr fe sínu raða ma/ því engi maðr skipta. en þo at nokor skifti. þa ma þat æigi hallda./ her skyt Bi, k, l inn kapitteloverskrifta: um uma/ga skipti; i Na er dette nytt kapittel med initial, men inga overskrift. NU skifta men umagum sín a í Bl; Na. millum fe/ lausum et cetera tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. huargi sem þeir skifta oc luta siðan. þa scal þat skifti/ hallðazt sidann Na. þeirra a millum. þeir skulu oc arfum fylgia ef sa er umage er/ fe arff Na. a/

#20 ef aflaga er umagi førðr a henðr manni. oc ef menn uilia umagum skipta sin a milli (frå sin: mgl. Bl) Bi, l; ef omagi er olog/ferðr a hendr Bk; ner ner maðr er or omegð ok vmfear hald Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na.

EF Nu Be, n; mgl. Bi, l; Na; Xa. maðr frå ef: aðr Bk. kømr i umaga skifti. et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl.; resten av kapittelet mgl. Bn. þa er hann mgl. Bk. or umægð er hann er .xx. vet/tra gamal mgl. Bi. oc a at et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. taka et cetera tilf. Bk, resten av kapittelet mgl.; fe sítt et cetera tilf. Bl, resten av kapittelet mgl. uið fe sínu. oc [a at mgl. Na. fa hueríum fearhald/ sitt sem hann uíl ef hann [er eigi sealfr til før kann æigi sialffr Na. fyrir at sea oc oll onnur for/ræði. En ef karll maðr kuangaz eða æn Na. kona giftizt fyrir uttan frenda/rað hafe fyrir gort landzskyldum oc avexti fear sínS við ærvíngia. Nytt kapittel i Na. nu/ kømr sa umage ahendr manne. er hann a æigi at vardvæita þæim scal/ hæim stæfna er vardvæita a. sva skulu vattar hans mæla. her er/ sa nu Na. umaghe er þu scalt varðvæita. en æigi mgl. Na. sa er hingat førðe./ þa scal fela honum abyrgð a hendi þess umaga. Nu kømr uma/ghe a hendr manne. gere huart sem hann uill. late at lata Na. fara aftr a/ hæll ellar til motz. mete mot menn huært føra scal. en ef ahæll/ fører tilf. Na. þa scal hann fara at natstaðum þæim er þangat for hann oc sækr/ huær øyri .Silfrs. uið konung er æigi [uil við honum taka. thæcker wid Na. oc sa er æigi uil/ uið taka abyrgizt hann tilf. Na. æftir því sem konungs er miskum til. ef hann døyr/ af hungr Biarg Na. løysi. nu æigu menn vmagum at skifta. oc uil annar \42r\ skifta en annar wil tilf. Na. æigi. þa scal hann stæfna honum til umagha skif/tiS. Nu ef hann kømr thar Na. þa er væl. en ef han kømr æigi þa læiði hann vat/ta sína at hann stefndi haffde stæffnt Na. honum þangat skiftí. siðan valenkunnir men/ þæim umagum oc luti. hafe hann sin lutt tilf. Na. a brot en abyrgi hínum sín lut er/ æighi kom þar./

#21 umm umaga framførsllu (ok arf hans tilf. Bn) Bi, l, n; inga kapitteloverskrift Be, k; Xa; kapittelet mgl. Na.

Nu tilf. Bn. EF maðr fører fram et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. þan þa Bl. umagha et cetera tilf. Be, k, resten av kapittelet mgl.; resten av kapittelet mgl. Bn. er han mgl. Bi, l. er fyrir lagha sakeʀ/ skylldir et cetera tilf. Bi, l, resten av kapittelet mgl. til fram at føra. þo at annar se ervíngi. oc ber siðan/ arf eða rettar far unðir þann umagha er aðr var fram førðr eða/ með huærium hætte sem honum aflazt fe. oc ef sa a fe eftir er fram/ var førðr þa er hann anðazt. þa scal sa eða hanS ærfingi er hann førðe/ fram taka avaxta laust slikt sem hann lagðe fyrir hann. en ærvíngi þat/ sem auk er. nu væitir maðr manne fyrir guðS saker þæim manne er hann/ er eigi fyrir laga saker skylldr til fram at føra. þa scal guð ombuna ho/num. en koma eigi fe fyrir huarke uið hann. ne uið hanS erfingia./

#22 um log{g}iavir Bi; um laga giafir Bk, l; hveríar gíafír haldast skolv Bn; Capitulus Xa; inga kapitteloverskrift Be; Na.

NU scal þær giaver tælia et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl. er halldazt resten av kapittelet mgl. Bn. skulu. at logum. et cetera tilf. Bi, k, l, resten av kapittelet mgl. þær/ giaver skulu halldazt er konungr gefr oss. eða ver honum. huer maðr/ ma oc gafa geffua Na. fiorðungS giof [oc tíunðar giof mgl. Na. af ollu því fe tilf. Na. sem honum/ hævir aflazt. [sva bornum sínum sem oðrum monnum. æínu ef þat vill han mgl. Na. / en tiunðar giof af því fe sem han hæuír at ærfðom tækit. bæðe i lan/ðe oc lausum øyri. þo at hann spyri ekki ærvingia at huart sem þan mgl. Na. er/ hæil eða síukr. sua barnum sinum sem oðrum monnum, æff thæt wil hann tilf. Na. en þat scal fyrst lukazt af fiorðungS giof oc tíunðar/ giof er maðr gefr gefr guði fyrir sall sina. huerium manne sem hann gefr/ logh giof sína./

#23 um brullaupagiorðir (ok sectír tilf. Bn) Bi, l, n; um brud/laup Bk; inga kapitteloverskrift Be; Na; Xa.

þAt er ollum monnum kunnikt et cetera tilf. Be; Xa, resten av kapittelet mgl.; resten av kapittelet mgl. Bn. at mgl. Bi, k, l; Na. um þan hín mgl. Bl; Na. mykkla kostnað resten av kapittelet mgl. Bi; et cetera tilf. Bk, l, resten av kapittelet mgl. er/ men hafa hér mæir í væníu haft lagtt Na. um brullaupa gerðir i þuisa lan/de en i mgl. Na. engu oðru. sva sem margír hafa raun af með mycklum ok storom/ skulldum. oc af þui gerom vér kunnikt ollum monnum at nu er sva tæ/kit um allt lanðet. at engi scal brullaup sitt lengr gera en tva daga./ en sa er lengr gerer. væitr Na. þa er hann sækr .ííí. aurum .Silfrs. uið konung er væitír/ er Enn Na. huer annara annar Na. øyri .Silfrs. er lengr þiggr en nu er skilt./

#24 um erfi þau er uerit haua Bi; um erfi Bk, l; vm erfíS gerðír ok ofdryckíur Bn; inga kapitteloverskrift Be; Na; Xa.

ERuí þau þesse Be, i, k, l, n; Xa; thessor Na. et cetera tilf. Be, resten av kapittelet mgl. er menn gera et cetera tilf. Xa, resten av kapittelet mgl. þa resten av kapittelet mgl. Bn. synízt oS that tilf. Na. at þau et cetera tilf. Bi, resten av kapittelet mgl. se mæir/ gor et cetera tilf. Bk, l, resten av kapittelet mgl. til ofsa oc frasagnar. en til salo botar við þan er fram er/ faren. oc því gerom vér ollum monnum kunnikt at oss þickir því bætr eʀ/ mæiri olmosa er gor fyrir sal salom Na. manna. en þat fyrir bioðom ver at þar \42v\ se nokorar dryckior meðan þat ærfi er gort. En sa er oðruviS gerir./ en nu er mælt. þa er hann sækr .ííj. aurum .Silfrs. uið. konung. en huær sa eʀ/ þiggr øyri .Silfrs. vid konong tilf. Na. hafa þessi erfi veret gor með mycklum kostnaðe optle/ga oc uuiðrkvæmilega. þui at feet er øyt með engare nytsemd. en ock Na. / þess skuldir uloknar er feet atte. oc optlega stor vanðræði oc man/drap af vorðít fyrir saker ofmykillar ofdryckiu.

Boken er utgitt av Nasjonalbiblioteket

Last ned

Last ned hele boken til mobil/nettbrett i .epub-format eller som .mobi.
Du kan også skrive ut boken som .pdf eller html.