Magnus Håkonsson Lagabøtes bylov og farmannslov

Kristendomsbolken

Heile bolken mgl. Bf, m; Ta, b; Xb, c, 507. Her hefr logbok bøar biorguinar manna Bb, c, d; Vm kononga ærfða tal Be; Her hefr up cristinna laga bolk. i uphaui huersu uer skulum rætliga hallda oc hava cristiliga trv Bi; Her segir at konungr ok biskup eru af guði skipadir at gieta lyðs ok laga Bk, l; Her hefr krístíns doms bolk j bergvín Bn; Cap. Xa. #1 þAT ER mgl. Bn. uphaf lagha vara [biorguínar i bærguin Be; Nidarosar Na; kaupangrs Xa. þíngs tilf. Bn. alt til landuernar bolksens tilf., resten av bolken mgl. Be. manna etc. tilf., resten av bolken mgl. Xa. sem up/haf er allra goðra luta ok gengr sua ut allr sem stendr j landzbokínnj tilf., resten av bolken mgl. Bn. at ver skulum skulu Na. hafa etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bi, l. ok halda etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bk. kristile/ga tru. oc allt annat sua sem skrifat er aðr i bokinni (i krístínsdoms bælkínum i landzbokínní Bc, d; 35; ((ok vm konungs erfð ok efne. hegat til Bd)) tilf. Bb, c, d; 35. Bb, c; 35 har lakune fram til og med kapittel 3 i landvernsbolken, Bd fram til og med kapittel 5 i kristendomsbolken. Fragmenta 35 begynner med «ok allt annat». Uer skulum trua a varn varum Na. drotten ihesum Christum hans/ æinga sun er geten gætta Na. er af krafte hæilags anda. oc føddizt af mariu/ møy pínðr undir pilazc vallde. krossfestr døydðr oc grafen for stæick Na. níðr/ til hæluítis at løysa þaðan alla sína víní. þriðia dagh æftir er hann var/ døydðr i sínum mandome vskaddum sínum guddome ræis hann up af dauða/ oc var siðan m læresvæínum sinum tilf. Na. .lx. xl. Na. dagha fra pascha dægi oc til up stigni ng/gar dags. oc stæig þa til hímna vpp tilf. Na. oc þaðan scal han koma a øfsta dæghi/ þessa hæíms. at ock Na. døma huærn huærum Na. æftir sínum værðlæikum. Uer skulum trua/ a hælgan anda at hann er sannr guð sem faðer oc sun oc þær þrear skill/níngar er æín guð. Ver skulum þat allt trua er truír oll kristin þioð/ oc hæilagra manna samband. oc hæilogh kirkia hæuír aðr mgl. Na. samþykt með/ ubrigðilegre staðfestu. Ver skulum trua at syndir fyrir latazt m skírn oc/ iðran ok skripta gang gangi Na. m hollde ok bloðe vars drottens er i messonne hel/gazt. m bøna hallde haldino Na. ok mgl. Na. almoso giærdum. i med Na. fastum ok med tilf. Na. allumrum goðom lutum/ er menn gera. hugsa eða ock Na. mæla. Ver skulum trua a huers mannz likamr er/ i er komen hæímín eða [koma kan y kann at koma tilf. Na til doma dags þa scal up risa ok þa/ðan af skulu þeir er illa gerðo oc æigi iðrazc ydradust Na. m ivirbot yuir botom Na. þessa hæíms ha/fa enda lausan ufagnad m dioflínum fiandanum Na. ok hans thæra Na. ærendrekom i hæluiti. En/ þeir sem got hafa gort þessa hæíms skulu tha fa ock tilf. Na. hafa æilifan fagnað með/ guði oc hans hællgum mannum mgl. Na. i hímíriki/

Her segir at konungr oc biskup eru af guði skipaðir. at gæta lyðs oc laga a iarðRici. oc um lyðni lyðsins. capitul. Bi; Her segir huer laglega a konungr at vera i noregi. Bk; Her segir huer logligr at uera norekgs konungr at logum. Bl. #2 Nv af þ at guðs miskunn ser til þess myckla huær y daglega Na. þorf utalulegs lyðs/ [oc ymís fiolmennís mgl. Bk. . þa hæuír hann skipat etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bi, k, l. tuæim sínum þionom. at/ vera audsynilega augsynilega Na. hans umboðs menn um at halda Na. þessa hælga tru ok hans hæilagt/ logmal. godom monnum til værnðar ok rettenda. en vandum mannum til ref/singar ok ræínsanar. Ero þesser tvæír annar annat Na. konungr en annar biskup Bisper Na. . hævir konungr/ af guði verallect valld til veralldlegra luta. en biskup andlect valld til and/legra luta. ok a huar þeirra at styrkia annars valld til rettra mala ok\21r\ loglegra. ok kennazt uið sik at þeir hava vald ok ifirboð af sealfum gu/ði. en æigi af ser oc fyrir aff Na. þ at þeir ero guðs [þionosto menn vmbodzmen Na. ok híns annars/ at þat sea aller at þeirra ma [ m engu mote ængann vægh Na. missa. þess hins þriðia at/ sealfr guð virðizt at kalla sik þeirra nofnum. þa er sa sanlega í my/klum haska uið guð er þa styrkir æigi m fulkomenne ast ok retvise til/ síns vallz þess sem guð hæuír þæim til skipat. þar sem þeir bera sva myk/la ahyggiu fyrir ollu mgl. Na. landz folkínu folkini Na. ok abyrgð fyrir guði. allra hælzt þar sem/ login vatta m studdum staddum Na. enda ændi Na. mærkium. sva at huarki megi hofðíngi/arner ef þeir gøyma þessa thæss Na. at tilf. Na. anauðga eða þyngia thrøngia Na. folkínu m ofmy/killi agirnd ok at æigi mege fa vitrír menn synia hofdingionom loglegrar rettrar Na. / þægnskylðu fyrir þriozsku sakir er æða Na. skamsynnar favizsku vuitzku. Amen. Amen. Na. .

Her segir huer logliga a at vera noregs konongr eptir logum Bi; Her hefr konungs erfðir ok segir i huerri erfði huer skal standa Bk; Her hefr noreks konungr erfða tall ok skillr i þuerre erfð. huer standa skal Bl. #3 Nv Sua Na. af þui at guðs miskunn. ok tilf. Bl. lanz folkit alt mgl. Bi, l. a mycla/ lydskylldu a tilf. Na. konungenum at væíta. etc. tilf. Bi, k, resten av kapittelet mgl. Bi, k, l. þa være þat þarflekt at menn varadezt/ þa myclu uilli villu Na. þoku er mæstr lutr lanz folks þessa hæuír sva hormu/lega veret blíndaðr af at i engu lande odru fínnazt þess dømí þar sem/ tæknír hava veret ímísir menn ok kallaðer konungar ranglega ímote rettum/ konungum ok logum híns hælga olafs konungs oc ollum þæim thæiri Na. rettendom er huer bon/de uilldi una af oðrum um sínar ærfðir. þionaðo opt uelbornír menn þæím/ er varla matu vera knapar þeirra sem en vattar idag huart þeir místu flæiri/ odla sínna eða hínír er þeir kallaðo konunga sína oc sva hit sama um manna/ missurnar. Nu at menn þurfuí æigi griplande hondom eða læitande æftir/ fara huer konungr a retlega at vera i noreghi. þa se þat kunnikt ollum biorgwi/nar Nidarosær Na. monnum ok ollumrum norex monnum at Magnus konungr sun Hakonar konungs/ stadfæsti sva ok let i bok sætia a frosta þíngi. huær at rettum ærfdum a/ at vera norex konungr eftir logum. ok af þ at þat mgl. Na. var þa iattat m raðe ok sæm fyst. herra tilf. Na. ions/ ærchibiskups ok alra tilf. Na. annara lioð biscupa. lendra manna ok lærðra. stallara ok logman/na ok allra handgenginna manna þeirra er þa varo hia. ok allra frosta þings/ manna ok þ samþyctu aller norex menn fyrir sik ok sit afspríngi uið noregs/ konung ok hans af spríngi m retto þing take at þessi skipan scal standa [þar/ vm æuinlæga Na. sem þa var gor gort Na. ok nu fylgir her. \21v\

her hefr noregs. konungs ærfða tal oc skal i þeirri ærfð huer standa sem talþr er. Bi; her segir Bk, l. #4 I Nafne nafna Na. faður ok sunar ok hæilaghs anda. æíns guðs ihæilagre þren/ningu. scal æín hans þion konungr vera oc siþan allt erfða tal sem utstendr tilf. Bi; ok siðan allt erfda tal ut (sua Bl) sem stendr etc. tilf. Resten av kapittelet mgl. Bi, k, l. ifir fir Na. ollu noregs konungs riki ok væll/di ínnan lanðz [ ok uttan lanðz mgl. Na. ok sva skatlondum./

Nu En Na. eftir fra fall konungs vars. þa er su hín fyrsta/ norex konungs ærfð. at sa scal konungr vera ifir norex konungs riki sem/ noregs konungs sun er skilgetin tilf. Na. hín ællsti æín./

Su Sua Na. er onnur ærfð at sa sunar sun tilf. Na. konungs er skilgeten er hín ællzti/ æín scal konungr vera sa er faðer hans var ok tilf. Na. skilgeten ef engi er su/nana til skillgetna./

Su Sua Na. er hín þriðia ærfð er broðir konungs skilgetín hín ællzti æín/ scal konungr vera sa er samfædra er uið konong ef engi æingir Na. ero þæir/ till sem aðr ero talldir.

Su er hín fiorða ærfð at faður broðir konongs samfaðra/ oc skilgeten hín ællzti æín scal konongr vera sa sem faðer hans var skillgeten/

Su er hin fímta ærfð at broður sun konongs skilgetín hín/ ællzti æin scal konongr vera. sa sem faðer hans var skillge/tín oc samfæðra uid konung ef engi er hínna til./

Su er hín setta ærfð er at Na. brødrungr konungs hín ællzti æín scal ko/nongr vera. sa sem faðer hans var faður broðir konungs skilge/tín ok samfædra ef engi er hinna til sem aðr ero talder./

Su er hín seaunda ærfð at ær Na. konungs sun skal konungr vera hín ællzti æín þo/ at han se æigi skilgetín. sa þo [at hann se huarke ær huarki ær Na geten i frenð/semis spellum eða ne Na. hordome eða sifskap ok konungr sealfr hæuír uið fæðer/ne faderum Na. hans gengit ok sagt sealfr skilrikum monnum avení til fyrir sakeʀ/ samuistu sínnar ok moður hans ok svarar su stund er barnit eʀ var Na. / føt þeirre til tolu sem til høyrir høuir Na. ok hæuír maðren modirænn Na. æcki tvænt til fæ/ðerníS sagt. æftir þæim hætte sem logbok vattar um slik mal. þesso/ skulu þeir sem vita. æigi løyna ifir manað. nema þeir ottizt of/riki. þa skulu þeir þo mgl. Na. æinum huærium flæirum mgl. Na. skilrikum monnum sett til i margen Ba; manne Na. til sægia æðra flæirum tilf. Na. att/ vitni mege um bera ef þarf.

Su er hín atta attanda Na. ærfð at ær Na. dottur sun konungs mgl. Na. skilgeten hín ælzti eín/ skal konungr vera sa sem moðer hans var skilgeten ef engi er hina til/

Su er hin Níunda ærfð. at ær Na. systur sun konungs skilgeten hín\22r\ ællzti æín scal konungr vera. sa sem moðer hans var skilgeten ok samfædra/ uid konong kononger Na. ef engi er hinna til./

Su er hín tíunda ærfð at sa skal konungr vera hín ællzti æín. er nestr/ er æftir brøðra sunu uid konung ok skilgeten er ok faðer hans varr/ skilgeten ok komen fra samfæddum brøðrum skilgetnum ok skilgitin Na. ef engi er hínna til./

Su er hín ællifta ærfð at sa scal konungr vera hín/ ællzti æin skilgeten er systkína sun er uíð konung ok mgl. Na. komen fra/ þæím thæiri Na. syskynum er bæde varo samfædra ok skilgeten ok af rettre/ konunga ættenne mgl. Na. komen ef engi er hínna til sem adr ero tallder.

Su er hin tolfta ærfð. at sa scal konungr vera hin/ ællzti æin skil/geten er æff Na. systrungr er við konung ok moðer e er underprikka. þeirra varo skilgetnar ok/ samfæddar ok af rettre konunga ættenne komnar ef engi er hínna till./

EN Nu Na. ef engi er þessara til mgl. Na. sem aðr nu Na. ero talder/ þa se sa konungr at noregi hin ællzti æín mgl. Na. er ærfdum er nest tha næstr Na. eftir/ þui sem landzbokin landzbok Na. vattar i ærfða tale. karl [þo en eigi ænn æi Na. kona oc þo/ af rettre konunga ættene komen/

her segir huersu konung skal kiosa. ef (er Bl) hinna missir (uiðr tilf. Bl) sem aðr eru talþir. Bi, l; Her segir huersu konung skal kiosa ef. Bk. #5 EN ef sva hardlega þunglega Bk, þunglelega Bl. kan til at berazc at engi er se Bl. þessara þessa Bl. / til. þa se sealfstæfnt hertogha ef er Bl. han er til etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bi, k, l. ok æða Na. iarle. ok tilf. Na. biskupum ollum ok/ abotum. lendum monnum ollum ok hirdstiorum m hirð allre at søkia norðr/ til niðar oss til hin hins Na. hælga olafs konungs til um ræða uið ærchibiskup. ok næf/ní huer biskup or sinu biscupc dømí dom Na. ok syslu menn konungs þeir sem þar ero .xíj. hína vi/traztu bønðr med ser tilf. Na. eftir sínní samvizku ok se a for ínnan þess fyrsta mgl. Na. mana/ðar er þeir spyria fra fall konungs. Sua scal ok biskup huer ok syslu menn ætla men mgl. Na. / til hægnaðar ok giæzlu eftir m bondum. at gíæta landz fyrir þiofum ok ilþy/ði. sva marga af lendum monnum ok syslu monnum i huerium logum sem/ þeir sea at bæzt bæsti Na. høuír. skulu þeir er eftir sitia iamhæímulir til giæzlu/ sva [i annara manna fir odrum Na. syslum sem sealfra sinna. elligar ero þeir sanner land/raða menn ef æigi helldr land landet Na. friði sínum fyrir aff Na. þeirra vangiæzlu. En þan tíma/er þeir ero nordr komner sem til ero nefndir. þa gange þeir ulærðo menn/ m svordnum æiði til þess umdømís at þeir thære Na. skulu þan til konungs taka sem/ þæim synízt fyrir guði at bezt se til fallen [eftir sínní samvizku mgl. Na. . En þen/na æið skulu iam væl biskuparner abyrgiazt uið guð tho at thæir suæri æigi tilf. Na. sem hínír er vínna/ at han leggi sannenda umraði til þessa mals. iamnvæl sem hínír ulær/ðu menn mgl. Na. er sværia. sem guð gefr þæim syn til retlegazt at sea./ En ef þa skil \22v\ a þa skulu þeir sit mal hafa er flæiri værða æro Na. saman ok skilrikare skilrickastir Na. ero ok/ ærchibiskup ok aðrer biskupar fylgia ok sanna þat m æiði sínum. Nu En Na. ef nokor/ lætr sik oðru uíS til konungs taka en nu er mælt. þa hafe sa fyrir gort fe ok/ friði ok se i pafans banne forbode Na. ok allra hæilagra manna ok æigi kirkíu græfír/ ok sva huer sa mgl. Na. er honum fylgir til þess. Nu ef hirðstiorar eða hirð fyrir ne/mazt þessa færð. þa ero þeir thær Na. landraða menn uið konung konongr Na. . nema ful nauðzsyn/ banne. en huer bonde er fyrir nemzt þessa færð. sækr .vííj. ærtoghom ok/ .xííj. morkum .Silfrs. mgl. Na. uið konung. en konungr mete naudsyniar m goðra manna raðe/ En i mgl. Na. þessa færð fare huær a sinum kostnaðe en konungr inní þæím thæiri Na. ollum kost/nat sín er æigi hafðu aðr konongs fe/.

Vm dottur eða sunar dottur Bd; um aðra ærfð en (mgl. Bl) (vm tilf. Bk, l) konung dominn. (capitul. mgl. Bl) Bi, k, l. Bd begynner igjen her. #6 EN ef dotter eða sunar dotter. eða mgl. Bi, k. systir frå eða mgl. Bl. eða moðer. eða þær aðraʀ mgl. Bd. / konor er i ærfða tale ero talldar etc. tilf., Bk, resten av kapittelet mgl. Bk, l. eftir landzbokínní gula þings laugum Bd; Landzbock Na; lanz. Bi; . ok sva þeir karl/menn sem i ærfða tale standa ok eigi ero af konunga ættene komnir. ok ero þeir/ eða þær nær mær at skyldu til annars arfs en konungdomsens. epptir þui sem uattar almenníligt erfða tal tilf. Bd; Na. þa scal eftir/ þui huær til ganga sem honum hueriom Na; mgl. Bd. vatta uattar Bd. logh mgl. Bd. i almennílego ærfða tale ok/ at þuí liosare se. þa megho þeir þetta fyrst ærfa. æignír þær sem konungr ærfir/ æftir aðra aða Na. frendr sína ok eða Bd; Na. þær sem hann kaupir m lausa fe. ok tilf. Bd. þær þo att er Bd; Na. / hann sæli æcki konungdomsens iarðer til eða skipti þæim i hínar. Sva skulu þeir ok/ ær tilf. Na. ærfa lausa fe ok gripu þa sem æigi høyra korunni koronenne Bd; Na. til. nema konungr have haua Na. / aðra skipan a gort m skilrikum vítnum eða ok Bd. iartegnum ser til salo hial/par oc sømdar eða ok Bd. sínum hollostu monnum m goðra manna raðe til logu Bd; thillagru Na. oc/ er þat hofuð rað at huer gere uel fyrir ser sialfir Bd; Na. um sína daga lifdaga Bd; Na. ok sínum hollosto/ monnum ok tilf. Bd. helldr hæil en síukr. þ at vaskøyt varskøytt Na. er annars vinatta oc/ æftir giærð þo at allskyllt se. finnazt ok flæiri dømí til þes at/ ærfíngiar hafa af drægit en til uið Bd; Na. aukit a i endinga er retta til i over linja Ba; aukat Na. skipan mgl. Na. þeirra er atto ok fen/go optlega m hollre þionosto ok lifs haska. eða ímíso erveði æða ok Bd; Na. / manraunum./

(Um mgl. Bk,l) konungs æið i kosningi (i tilf. Bl) konungs. (capitul. mgl. Bk, l) Bi, k, l. #7 [EN Nv af þuí Bd; Nu Na. at konungr uítí sek þ at mgl. Bd, k, l; Na. helldr skylldugan til tilf. Bi, k, l. log at hallda etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bi, k, l. [uiðr/ þægna sína ok um at bøta. þa scal hann þessu iatta folke sínu/ m fullri fullkomenne Bd. stadfæstu [æftir þat þan tíma Bd. sem hann er til konungs tækín. þat þuí Bd. iatta ek/ gudi ok hans hælgum mannum oc þui thæri Na. hans folki sem ek em mgl. Na. vuærðugr/ ifir firir Na. skipadr. at ek scal þau thenn Na. kristin logh hallda er hín hælgi olafr/ konungr hof. ok aðrer mgl. Bd. hans retter æftirkomendr hafa nu tilf. Bd; Na. samþyct millum/ konungs ok þeirra hina Na. er landet byggia m huara tvæggia samþyckt ok m goðra\23r\ manna raðe ok tilf. Bd. um bøta eftir þui uítí sem guð ler mer. En tilf. Bd. er konungr æigi at/ æíns skylldr at hallda þetta þenna eið Bd. uið þa sem þa ero a [þíngi hia thingia Na. honum. hæll/ðr uið alla þa sem i hans þægnskyldu ero alna oc uborna. en þan/ tíma er hann verðr korunaðr. þa mgl. Na. scal hann sveria monnum logh ok rettende/ m þæim thænna Na. æidstaf sem konungs uigslu fylgir/

Vm eið hertuga eða iallz Bd, Eiðstafr ials. eþa hertuga. Bi, k, l. #8 [SUa ða Bi, [-þ-]a Bk. scal oc mgl. Bk. hertoghe eða iarl þenna þennan Bl. æið eiðstaf at Bl. sværia. a þi þingi (er konungr Bl) tilf. Bi; l; resten av kapittelet mgl. Bi, l; etc. tilf. resten av kapittelet mgl. Bk. ef þeir ero ner eða/ þegar þeir koma til konungs. frå [SUa: En hertogi eða iarll ef þeir eru til. skolu þenna eið sueria a þuí þingí sem kononge er konongs nafn geuið. Bd; Na. þess leg ek hond honda Na. a [þessa hælga doma hælga bok Bd; Bok Na. oc þ/ skyt ek til guðs at ek scal vera hollr ok trur mínum herra. N. norex konunge bæðe/ openberlega oc løynilega oc [þan luta landz þat len Bd; than luta aff lande Na. sem han konungr Na. ler underprikka og retta til fær over linja Ba; ueitír Bd; fær Na. mer tha tilf. Na. scal ek honum tilf. Na. tryg/lega hallda [eftir þ skilorðe sem han fær mer i alla staðe. með þeirrí lyðni ok epptir læte sem magus konungr son hakonar konungs skipaðe millum konungs ok hertoga Bd. Ok tilf. Na. væita skal ek honum/ alla þa lyðní sem [goðr hertoghe goðom hertoga Bd. eða iarl íarle Bd; frå eða: mgl. Na. scal ber Bd. goðum konunge. styrkia scal ek/ hann oc hans riki bæðe mgl. Bd; Na. m heilum tilf. Bd. radom oc ollum styrk mínum. hallda scal ek oc mgl. Bd. æiða/ þa alla tilf. Bd. sem hann konungren Bd. hæuír svoret iattað mer ok Bd. frå hæuír: suor æða suær Na. ollu landz folkínu æftir þ uítí ok skynsemd tilf. Bd; Na. sem guð gudi Na. ler mer./ Guð se mer hollr ef æn Na. ek frå ef: er Bd. sat sægir segi Bd. gramr ef æn Na. ek lygr./

Vm eið barruna Bd, baruna oc hirðstiora æiðstafr Bi, k. l. #9 þa Nv Bd, Na; Sva Bk, Sua Bl. skulu ok mgl. Bd, i, k; Na. [lenðir menn barunar Bd, i, k, l; Na. [ok æða Bl. hirdstiorar frå ok: mgl. Bd. þenna æið suæria etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bi, k, l. . þess læg ek/ hond a thæssa tilf. Na. helga doma bok Bd. oc þui skyt ek til guðs oc hins hælga Olaffs konongs tilf. Na. at ek scal vera hollr oc trur/ mínum herra. N. norex konunge bæðe openberlega ok løynílega. Styrkia scal ek hann/ ok hans riki bæðe m raðom minum tilf. Bd. ok ollum styrk mínum. halda skal ek ok æiða þa sem/ hann konungrín Bd. hæuír svoret iattað Bd, frå hæuír: suær Na. ollu landz folkinu æftir þ uíti ok skynsæmd tilf. Na. sem guð gefr ler Bd; Na. mer. [sva/ se mer guð Guð se mer Na. hollr sem eff Na. ek satt sægir gramr ef en Bd. ek lygr. Vm log manz eið Cap. Bd; Her følgjer kapittelet om lagmannseiden i Bd; Na: Nv skolu logmenn þenna eið/ suería þenn tíma er konungr uil./ þes legg ek hond a hælga bok (doma Na) ok/þuí skytr ek til guðs at ek skal/ uera hollr ok trur mínum herra N./ noregs konungi. þau log skal ek segia/ þeím (thæiri Na) monum er minn herra skipar/ í mína logsogu (Logsognn Na) sem hinn hælgi (hælga Na) O/lafr konungr hof ok aðrir hans rettir (rettrir Na)/ epptír komendr haua nu samðykt/ millum konungs ok þeirra (frå millum: vid tha Na) er landit byg/gía. En hueruítna þar (mgl. Na) sem log/bok sker eígí skíluíslega (skilriklegha Na) or þa skal/ ek (efftir thui tilf. Na) sua (mgl. Na) huers manz mal doma/ sem ek uil andsuara fyrir guði a do/ma degí at retlegazt er (se Na)epptir/ mínní samuizku. ok þo með þeirra/ vittraztu (vittræzta Na) manna raðí (oc samtyckt tilf. Na) er hía mer/ eru sua vm ríkan sem vm fa/tøkan. vm (mgl. Na) ungan sem vm gam/lan. vm sakaðan sem vm sifia/ðan. sua se mer guð hollr sem ek/ satt segir gramr en (eff Na) ek lygr. /

Vm bonda eið Bd; um bonda eið oc alþyðunnar Bi; vm (bonda mgl. Bl) eið ok alþyðu eið Bk, l. #10 EN at bøndr [ ok alþyða mgl. Bi, k, l. uíti sek mgl. Bk. etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bi. þ at tilf. Bk. skyldugare etc. tilf., resten av kapittelet mgl. Bk, l. til hollostu ok þægnskyll/du ok lyðní uið konung. þa skulu þeir þenna æið sværia konunge konungr Na. sva marger/ menn mgl. Na. or aff Na. fylki huæríu sem [konungr uil ok mgl. Na. honum likar. frå ok: mgl. Bd. þess leg ek hond a þessa mgl. Bd. / hælga doma oc þ/ skyt skytr Bd. ek til guðs. at ek scal vera hollr ok trur mínum herra. N./ norex konunge. bæðe openberlega ok løynílega m ollum minum mat mætte Na. oc mægní/ sva mgl. Na. sem goðr þægn scal goðum konunge væita skal ek honum tilf. Bd alla þa tilf. Bd. loglega lydskyldu m þæim thæn Na. / ollum logum oc lunnendum sem hin hælgi hælga Na. olafr konungr mgl. Na. skipaði millum konungs oc [þeirra/ er landet byggia landz folksíns Bd; Na. ok aðrer mgl. Bd. hans rettir æftir komendr hafa nu stadfæst samðykt Bd. mil/lum konungs ok [landz folksens þeirra er landít byggía Bd; Na. . m huara tvæggia samþykt. Sva se mer guð hollr/ sem ek satt sægi segir Bd; Na. . gramr ef en Bd. ek lygr. abyrghi ek mer þenna æið oc ollum þæím/ er i Noregs tilf. Na. konungs þægnskylldu ero frå Abyrghi: Sueríu ver eí at eíns þenna eið fyrir oss. nema fyrir alla þeirra salo er i noregs konungs ríki eru ok þegn skylldu Bd. [alner oc ubornír alna oc vborna Bd; alnum ok obornnom Na. oc ær tilf. Na. hans æiðs [æigu at uilía Bd. niota. E/ro æigi at æíns þeir skylldugir til at abyrgiazt hallda Bd. þenna æið er sværia. hell/dr aller þeir sem i konungs þægnskyldu skylldu Bd. ero alner oc uborner. [þeir sem hans værn/dar æiðz Na. vilia níota. þ at norex konungr er iamnskyldr þæim thæn Na. til rettra mala at fylgia\23v\ er hæíma sítía ero Na. sem hínum er þa ero a þíngi [hia honum. mgl. Na. sva ero oc allir honum skyll/dugir skyllder Bd. til allz mgl. Na. tryglæiks trulæicks Na. er i landeno ero. þo at æigi svære suaria Na. aller honum tilf. Bd. trunaðaʀ trunada Na. /æið. þat uíta uítu Bd; Na. oc aller menn at þat barn er føt er uerðr Bd; Na. a sidarzsta are uetre Bd; Na. konungs ævar/ at konungr er iamnskyldir þ ret at gera sem þæim thæri Na. manne er honum svor æið a/ fyrsta þíngi. Sva ero oc honum aller skylldugir til allrar allra Bd. loglegrar þægn/skyldu þeir sem laga uilia níota oc þeirra uilia værðir vera. En konungr oc biskupaR Biscup Na. / lærðer menn oc lendir barunar Na. . oc oll alþyða scal skolu Bd. siðan fylgia hinum hælga krosse ok/ hælgum domum aftr til kirkio. en tilf. Bd. siðan scal konungr ganga mgl. Na. til alteriS oc taka þaʀ/ blæzan. oc gange ganga Bd; fara Na. siðan til j Na. [konungs garðz herbyrgís Bd; konongs garð Na. oc hallde halda Na. slika væizlu þan dagh/ sem honum byríar oc konungs tígn høyrir hofðíngium frå hallde mgl. Bd. oc ollum oðrum tilf. Na. hinum bætz/tum monnum. frå ollum: fylgi honum aller hínír beztu menn Bd. Amen tilf. Na. /

Boken er utgitt av Nasjonalbiblioteket

Last ned

Last ned hele boken til mobil/nettbrett i .epub-format eller som .mobi.
Du kan også skrive ut boken som .pdf eller html.

Om Magnus Håkonsson Lagabøtes bylov og farmannslov

Noreg var i forhistorisk tid eit bygdesamfunn, men i mellomalderen blei små sesongdrivne handelsplassar etter kvart større og meir etablerte, og i ein periode var Bergen den største byen i Skandinavia. Livet i byane var annleis enn på bygda, og det var tidleg behov for ei særskild lov for byane. Bylova til Magnus Håkonsson Lagabøte (1238–1280, konge av Norge 1263–1280) blei vedteken i 1276 og erstatta eldre lover som handla om byar og sjøfart, dei fleste av desse er no tapte. Magnus Lagabøtes bylov er ei viktig historisk kjelde, og gjev eit rikt innsyn i byordning og handel i dei norske mellomalderbyane.

Bylova kom sist ut på norrønt i 1848 ved Rudolf Keyser og P. A. Munch. Denne nye utgåva kollasjonerer mellom anna eitt handskrift og seks fragmenterte handskrifter som Keyser og Munch ikkje har brukt, samt eit fullstendig variantapparat.

Les mer..

Del boken

Tips dine venner om denne boken!

Del på Twitter
Del på Facebook

Gå ikke glipp av ett eneste ord.

Fyll ut e-posten din under så vi kan varsle deg når nye verk publiseres.