I.

14DeiDei] rettet fra: Lei (trykkfeil i 1. utg.) skjønna ikkje dette, kvinnfolka: kva det var med kallen i dag? Han trødde ut og inn i dørene, og bort på haugen i einingen; han glømte å bera inn ved til dem, og glømte å grine for at dei ikkje tørka han skikkelig, her var reint husfred å kalle. Dei heldt auga med han både når han kom og når han gjekk, – for kanskje han visste eitkvart likevel? Det vart så det tyngde i huse etter kvart.

Det var det, at i går hadde dei lurt han til gagns, dei hadde snudd seg som dei vilde attom ryggen på han; han hadde vore i skogen all dagen, og dei hadde vore ute og gått. Det var slik med den tingen: Ein dagen her kom kona frå Ommundstranda settande hit og fortalte at dei hadde set brandsyn over Juvik-garen, dei hadde vore oppe midnattes tid og set etter ei ku, og da brann det klåre logen over haugane, beint opp frå Juvika; dei vart så rædde dei seig mest ihop, men så vekte dei mannen og så la dei på sprang hitetter, med kvar si vassbøtte. Men da dei kom opp i kleiva og såg 15hitover, så låg Juvik-garen der i svartaste nattens fred, husa låg der midt i måneskine og visste ikkje orde av varme. Nei, og da skjønna dei det med ein gong: Det hadde vore brandsyn! Slikt såg ein over Håberg, straks føre varmen var laus der, men der vart det no berre smia og eine bure som brann opp, når det bar til, for dei var ute i tide der, med sendingar både til «kjørkj og ålmoss», som dei kalla det for gammalt. Og over Skarsvågen, før det brann der, og over Vanvika og mangstads elles: og der dei ikkje gav seg meir om det, der brann det. Dei hadde liksom set det nokon kvar: I svartaste haustnatta, i månegule vinternatta – allting var audt og daudt, og midt over ulukkesgaren ein stor levande loge til himmels, det nivskaste ein kunde sjå. – Så var det at Ommundstrand-kona måtte hit og få i ho Ane på tomanns-hand, for han Per Anders vilde ho ikkje ut for; han var namngjeten for vantrua si, han, og gjorde aldri anna enn beit etter det som hadde hendt. – Så hadde dei vore i veg i går, kvinnfolka, vest i plassane med kvar-si bra korg, dei hadde bore vekk mat så det var store ting, og brennheldige hadde dei vore, kallen var i skogen han, og gutane med; dei hadde elles fare som dei skulde ha stole både korgja og kroppen, skoglendes og beinveges og i eitt rend. Men han Per Anders var ein fuling; han trudde ikkje på nokon ting, men allting visste han; han hadde det med det.

16Det var no elles tysing til ho Ane dette, tykte tausene, gu var det så, for ho var så blå av seg at det var grovt, aldri at ho såg seg råd til ein matbete åt ein fattig ein, ein laut vera glad ein fekk føda si der i garen den som til hørte.

Ane Juvika var ei lita tunn kone i 70-åra; ein liten spiss nase og eit par vaktande auga inni tørklæe, stort meir såg ein ikkje av henne; ho var litt blåfrosi av seg, så tausene meinte både det og eitkvart anna, når dei sa ho tok til og vart så blå og spurte om ho fraus. Nedreleppa skaut ho gjerne litt fram: dei måtte ikkje tru ho hadde git ifrå seg all magta i garen enno. Ho lest ikkje som ho ansa på kallen i dag. Det gjorde sonekona, ho Valborg. Ho var liksom den som kjente han Per Anders best i det siste, og hadde mest med han. Dei fortalte det var han som hadde henta henne til gars.

Valborg var berre ung enno, imillom 20 og 30, ho var stor og sterk, med eit breit, freknut andlet, rødlig i håre, og elles kvit i hy og hold; ho var litt tung i snuen, og fåmælt, men ein kunde sjå ho visste med seg sjøl, at her skulde ho vera.

Han veit det, sa ho til Beret, best dei stod bortmed grua; han hadde just vore inn ein snur.

Beret var yngste barne i huse, og ho var heime og ugift enno. Ho såg forskræmt på Valborg; ho var tunn som mora, og bleik og 17blodlaus og lite glad, det var ikkje stort om henne. – Ja, berre han ikkje veit det, sa ho.

Og Per Anders han visste det. Han hadde hørt i røra på det, ein dagen han snakka med ein mann austant stranda, og i dag hadde han vore på bure; han var som kråka, kom det for han, han kunde tele til tre. Men det var ikkje det der som plaga han i dag. Det var gutungane. Dei skulde så endelig ro etter ved nordpå Skavstranda; og dei hadde set det rodde ein båt utover føre dem, ventelig ein vedtjuv bortant andre sida fjorden. Så det var eitkvart fark dei fór med. – Gutungane var dei to sønnene hans; dei var opp i tredveåra båe to.

Han stod berrhua utpå haugen i vestavindsstormen, håre var langt og kvitt og lufsa opp og ned i vinden, den eine droga etter den andre rennte imot han, men han stod som han var røta i berge, stor og akselbrei, litt framlutt av åra; han prøvde å sjå etter båt nordetter med lande, men auga var ikkje stort til lenger, det var berre så vidt han hadde gangsyna. Auga var det første som slo feil i Juvik-ætta, dei var for lysblåe av seg; elles var dei fullføre karar opp i 80-90-åra. Han retta på seg og gjekk inn. Anlete var mest ungt enno, rødlett og snauraka, og kvitt i holde som på ei unggjente; slik hadde dei vore mest alle mann her i garen; og det røde vart blått når dei låg på likstrå. Nasen var liten men kvass, og kvasse var auga med, dei prøvde å sjå tvert framgjenom alt som kom i vegen.

18Det var straks føre jul, men det var lé-vêrForfatternote: lé-vêr ɔ: linn-vêr. no, for brygging og bakster, som dei sa, og no skulde dei til, kvinnfolka, om det var ei veke for tidlig aldri så mykje. Dei fekk slutte med det gamle røle no, litt medkvart, for no skreiv dei 1800-tale for lenge sea.

Han gjekk inn i kjøkene. Juvika var einaste garen på lang lei som hadde kjøken, det var ein storveges ting å ha, det var som på sjølve prestgaren, og Per Anders gjekk gjerne dit.

No fekk dei gjera seg ein tur, sa han overlydt til kvinnfolka. Dei såg på han alle i hop, ifrå kvar sitt arbeide. Jau, dei fek det; vest i plassane ein vending; med urlite grand i posen til dem. Kom og bli med på bure Ane, sa han; og du òg, Valborg. Det gjekk auga imillom dem, men dei la stilt ifrå seg arbeide sitt og kom. – For her er mat meir enn nok, let han, sjå’ her, her heng det 30 småfé-lemmer under åsane; og ein 5–6 digre skinker; og fullt med brød og allslags gudslån.

Ane kremta inni tørklæe, og Valborg vart kokande raud. For der var ikkje 30 no lenger. Han sa dem for kva dei skulde ta: det, og det, å, mykje meir enda! her går! og her – og her! legg ned, kjerring, både i korgja og i laupen. Og dei måtte legge ned, av all den gode maten, som hadde minka så ålvorlig før, den som Ane aldri rørte ved utan ho sukka. Dette var noko med det tyngste ho hadde gjort, 19og husbonden stod over henne og lo innvendig, så ho torde ikkje sjå opp eingong.

Anders, eldste gutungen til Valborg, kom stubbande på bure. Han stod litt og såg på, og så sette han i: No igjen? Og så igår òg! Og kvar ein dag! Korleis går det no med maten din, farmor? Dei lest ikkje som dei hørte han; Per Anders slett ikkje.

I veg måtte dei, Ane og Valborg og ei av tausene, kallen var med dem eit langt stykke på veg. Og dei gjekk og dei bar, så syndelig, over haug og myr, ein kunde ha gråte visst ein ikkje måtte le. Valborg ho lo.

Per Anders lo han òg, da han gjekk heimover. Han retta seg så bein han kunde.

Slik skulde dei ha det, kvinnfolka. For ovtruiske det var dei, og utrue var dei, og banke dem nytta aldri det slag, dei var som gjeita slik. Per Anders tykte han hadde stått i denne striden all sin dag. Inga-ovtru! sa han gjerne; ikkje noko tøv åt meg; vi er da vaksne folk. Det hadde vore liksom han sømte imot straumen; det hadde vore liksom han stod i fossen. Men han stod da bein lel. Det var ingen som vart for det spøkte i Juvika no lenger. – Å, det var godt at folk skrubba av seg busta likevel, på sjæla, sa han med seg sjøl. Gutungane – noko til var dei ikkje, men dei fór da ikkje og trudde både på laust og liggande; dei var emna til karmenner i den vegen.

Per Anders trong å vita dette, slik som han20trong å vita seg rein på kroppen. For i det stykke var han òg litt bortanfor anna folk: han fór og lauga seg om sommaren, og var i badstua om vinteren. Han bles etter dem, nokon kvar: dei var kvinnfolk, dei var rædd vatne!

Men gutungane ja, han fekk sannelig sjå etter dem: kva dei fann på.

Jau, var det ikkje det han skjønna, at dei fór og jaga på vedtjuven. Slikt hadde dei moro av. Det var ein kall og ein gutunge i ein båt, og båten var lasta med stokkved, tykte han sjå; og gutungane heldt etter og ropte, no hørte han det, – kallkroken må lenger og lenger unna land, dei plagar han ut i stormen og båra så han held på og skal gaa full. Gutane truar og ler.

Per Anders ropar så det rønn i haugane. Dei hører det, men dei lystrar ikkje straks. – «Vi dokk læss-høyr!» syng han ut. Da dreg dei seg endelig til lands.

Da dei lendar, står han i fjøra og tek imot dem. Han står og tier med dei dreg båten frampå. – Enn å fara slik da, seier han. Som hunden, reint. No får det vera slutt med det i Juvika.

«He!» flirer Jens, den eldste av dem: «ein vedtjyv!»

«Æg ska hålede gi dæg vedtjyv æg!» og gamlingen høgg han i hårtenna og lingsar han innetter steinvorren. Og han murrar med seg sjøl, at enn om dei no naska seg ein vedpinne 21slik straks føre jul? Han skulde snakke med tjuven, han!

Jens var ein stor og lang ein høljar til kar, høgre enn faren, og akselbrei, men noko tynnare; han hadde eit bleikt andlet og ein kald flir; han var ikkje stort lik dei andre av Juvik-folke. Han såg ut mest som han ikkje visste kva han skulde gjera med dette her – tålte han slikt av nokon? Han var 30 år, og vel så det, og desutan så var han den mannen, at slo han ikkje først så slo han straks etter. Men han gav seg i larkinga opp ifrå sjøen.

Gamlingen snur seg hardt til Per, den andre sonen: «Du mått da vel bruk vett lel, din fåni. Du som hi fått vett?»

Per tok til og lempa opp vedpinnane dei kom med. Det var tørgadd for det meste, til julved, og sjølve julkubben, ein stor diger feitfuru-stok. Per svara aldri, når faren var over han. Han var den som likna faren mest; men han såg litt veikare ut, både i åsyna og elles; han såg opp som snarast, og auga var milde og rolige.

Per Anders stod og såg på han ei stund, og så gjekk han oppover. – Berre gap og skøy, murra han, hadde vore så all sin dag med desse gutungane. Det var så bakvendt det dei fann på. Det stod ingen gust av det, det var berre smådevel og fattiglus. Anders … hadde han fått leva, det hadde vorte mann det.

Per og Anders ja, slik hadde det gått mann og mann nedgjenom tida. Men så vart det 22Per Anders, og dermed var det gjort … tanken stod blank og berr imot kallen, best han gjekk. Ja ja, men han Per kunde det kanskje bli folk tå. Han hadde no skaffa han ei bra kjerring; ho Valborg var ei som var å halde seg til.

Per Anders var innom og fekk i seg dugurden, han venta ikkje dei andre i dag, det fekk vera som det kunde med bordskikken; han skulde bort. Kor han skulde? He! han måtte over fjorden ein vending. Han helgaklædde seg, han tok på seg den blå dyffelskofta si, og svart sidbukse, han batt eit stort, mangléta ullbinn kring halsen, og sette på seg ei ny sauskinns-huve med raudt fôr i; han hadde reidd henne sjøl, og han gjekk henne over og kjente på kor eiande mjuk ho var.

Per spurte nedi fjøra, kor han tenkte seg. Han skuva ut båten før han svara. «Ut og ro,» sa han. Og så la han til, hardt: «Æg val sjå kor det vart tå han dokk forjaga.» Han rodde sin veg.

Per smilte etter han. For når faren var på det føre, så var det aldri meir å snakke om. Da han kom opp i garen, og hørte at kvinnfolka var sendt på bygda, blistra han urlite grand, og Jens såg opp og lo: Der har du det!

Det hadde vorte meir og meir til det, at Per Anders vilde ha allting på sitt vis. Rettno bli’n for tungvint, sa Jens, vi ber’n ikkje lenger, snart. Per såg berre på han, mest som han ikkje hørte. – Men kvinnfolk, forlate meg synda, 23hæ, hæ, hæ! Jens slo seg pa låre og lo. Per drog på smilen og tenkte.

Jens tok børsa og strauk på skogen. Det gjorde han støtt når faren var vekk. Per gav seg til og kjørte opp veden.

Det var stor skilnad på dei to brørne, i eitt og alt. Jens farka og slarka og gav seg lite om arbeide, og skulde han gjera noko, så gjorde han det på spreng. Det hadde elles sete i Juvikingane all tida, men dei hadde støtt arbeidd seg fram. Per tok det tålig, men han var flittig som mauren; han var altfor flittig, tykte faren; han visste ikkje kvifor han tykte slik.

II.

Det var grovt med sjø alt da Per Anders var mefjords, og nedmed andre lande vart han reint nask. Per Anders tok vegen beinast til Håbergplassane, og der fann han vedtjuven. Syndaren tenkte heller ikkje på å negte, for Per Anders kom på han just som han heldt på og bar opp farmen. Han vart langlet og mjo i knea, og kona som var med og bar, slepte strangen og vart blå ståande.

«Guds fre!» helsa Per Anders.

Dei svelgde meir enn dei svara. – Han vart stormen, sa Per Anders. Kona vann seg først til, og ho la seg frami som det stod om live: Ja, det var mest så han vart stormen ja, han var 24såpass til ver no om dagen, at, og krigs-tider og ufredstider, og svartår og nødår å kalle både på sjø og land, ja det var sant. Ho trudde visst ho kunde snakke han bort i ein blå røyk.

Per Anders banka vatne utor skinnhuva si: Nei, det var berre det han vilde varsku dem om, at kom dei oftare borti Juvikmarka, så råkte dei han. Kunde dei så komma i hug det? Ja, for så kunde det vera det same for denne her gongen. Men mitt skal vera mitt og ikkje ditt, og stulder er stulder det, og tjuv er tjuv; om ein er aldri så trøng.

Per Anders retta seg bein og gjekk, og dei kom stilt etter han heilt op til lee.

«Enn å sjå så flat ut,» murra han inni seg. «He! Kom bortover ein godvérs-dag da, for fanken!» – han snudde seg brått til mannen, så han skvatt. «Så ska du få ved.»

Dei tok til og velsigna han, og han rømte så kvast han kunde. Han tok vegen opp til sjølve Håberg. «Tvi, tvi!» sa han, runda ryggen og seig på. Jau, det var så det: uår og svartår rundt omkring, og ufreds tider. Og folk dei var folk; dei vart forfælte straks.

Der tok han til og såg i Håberghusa. Stua voks fram unna haugen, det nytta liksom ikkje å stå og gjømme seg lenger, om ein var aldri så låg og svartgrå, for her kom han. Men at ho var så lita å sjå til da. Dette skulde fara med og vera storgars-hus. Lang og låg som ei gammal mær; og pipa stor og stygg på take, liksom ulukka 25sat der og reid; ho braut heile huse salrygga, – det fekk kjenne han som reid!

Ja. Men den gongen han gifta ho Ane, eldste dotter si, hit, da tykte han det var eit maurvelt; og ho med. Javisst var Håberg største garen der ikring, og velstand, det feila ikkje det. Men der stod stua og skjemdest når han kom, som ei anna fattigmanns-stue; ho kunde ikkje negte for det, at det var litt av og til med heile stelle der i garn. Hadde så vore lenge; og no var det to år sea mannen døde.

Juvikgaren kom så uventande fram for han, med han gjekk her, han synte seg så stort og bert: stua var høg og brei, og vindauga såg blankt ut i vére, dei ottast ikkje for noko, dei kraup ikkje for nokon ein; og kvitmåla karmar og kvitmåla dør. Her var det eitt glas, og det var blindt, det var både brunt og grønt – der innom sat ein trygt, den som rædd var!

Per Anders stogga i farten, og retta på seg:

Ja, rædde, det var just tingen det. Sat og kraup i hop attom kvar si blindrute og lya etter skrømt og ufreskje straks det var avdaga. Og rædd eit nytt hus, ei ny kvitmåla dør; sat og vakta på han som våga seg til: om ikkje månen datt i hovude på han. Men så hjartans forhipne på å komma etter lel; ingen torde vera først, og ingen torde vera sist. Slik var sauene. Slik var kvinnfolka. Ja.

Per Anders heldt trufast ved det som var gammal skikk. Han la seg attanfor dei andre mang 26ein god gong. Men rett som det var så rykte det og saug i han, at no klemte han i veg og gjorde det slik; så fekk dei eitkvart å ha illt i seg for.

Men det var ho Ane han skulde råke i dag. Han hadde tenkt mykje på henne i det siste. Ho var så klok med ho var heime, ho hadde vore vaksi all sin dag; ho fortente det gjekk henne vel. Det var lenge sea han såg henne no. Han fløta på gonga, seig hardt i veg: det var grovt så lenge sea sist han snakka med henne.

Det var lite lyst inne på Håberg, og for han som kom utantil, var det gråe kvelden; han såg mest berre grua, der glørne låg og dorma under storgryta. Innan dørstokken var det berre jordgolv, reine dya, tykte han; og golvstubbane var gisne og svarte som stallgolve heime i Juvika. Der var det sletthøvla golv frå vegg til vegg, og lyst som dagen inne, og i kjøkene med, som i glupaste prestegaren; det var anna slag det!

Ane vart litt med seg, da ho såg kven det var; men ein kunde ikkje merke ho vart glad. Ho bad han leite ifrå døra, ho flytta fram ein stol til han, og han sat der og snakka litt hit og dit. Men auga hennar sat som på sylar, syntes han, og fingrane var så reint opprådde. Best som han sat, lo han og kasta nakken attover, slik han hadde for vane:

«Hi her vøri dåli varsel føri mæg, kanskji? Låg det to stikkå i kors utfor døra i mårest, he? Det ska du sjå! Heller va det kråka og ikkj sjura som spådd mæg te gårs?»

27Ane kom liksom fram utor tørklæe, han såg så vel kor illt ho vart med seg. Hm. Og i jøssu namn kor lik ho heldt på og vart mor si. – Ein skulde ikkje agte på slikt, sa ho. Berre ovtru.

Hm. Blåbleik og langnasa, og nasedrope og full greie; gjømte seg inni tørklæe og gjekk og tukla og tøla. Han visste det så vel her han sat: Oppe tidlig, og oppe seint, og fekk aldri nokon ting utor fingrane; her lugta det næringssorg og smågnag. Slik var det med ho Ane, no.

Praten gjekk. Gong for gong kom ho innpå grannane. Det var kleint folk; den gjorde det, og den det, dei var ikkje verande i lag med. Per Anders lea seg unna det, kremta hardare og hardare: grannane dei hyra vel, for seg, hm! bra folk. Men heime i Juvika der brygga dei og slakta dei, og stussa til jul, for sju segl og ein vind. Og slik tok dei det heile åre: Dei var dugelig med folk, og kilte pa så det stod etter, så pusta dei på og tenkte seg om, og så kjørte dei på att. Så det var frisk luft i garen. Dei hadde vore på Nærøy-marknaen med næver og bork i somar, og med smør! Sauen hadde dei knapa av med, etter kvart – slik skulde ho og gjera: legge ut meir av kropp-slåtten til kuhamn, og så kyrne vårbære: så vart det smør å sele, og så vart det handpeng. Kvifor hadde ho berre ein gutunge til dreng?

Ane smått sautra og let ille: Drengen ho hadde her, han var så urimelig; sistpå vilde han ha 4 speisidaler åre, og enda støvlar og buksety 28og det eine verre enn det andre. Nei, før han fekk eit par støvlar attåt om åre, før fekk han fara; og fór gjorde han.

Gæli, gæli, mumla Per Anders. Dei skulde drive litegrand; dei skulde røre i blode. Rå til børenskap du, og send han på fiskja svartaste vinteren; det er ikkje rart, men det dreg da inn. Og til slutt slo han det fast, med enden av knivskafte imot bordplata, – for han var alt ved borde da: «Det er bra nok det, å spara og spara, og slik bortett vegjen. Men: den som ikkj ét sæg mett, han sleikji sæg ikkj mett; huspå det, Ane!»

Maten var ikkje verst. Ja, det var no ingen Juvik-mat, men for det så. Men han likte seg kleint her. Ein sat som ein var nedlæst i kjellaren. Likevel åt han med ein liten smil oppunder auga: var ho blå, sa skulde ho ikkje bera fram godmat til han; han var huga på å eta henne forderva.

Ho tok til og tala på grannane att. Da reiste han seg og gjekk. Han fekk til å sjå heim.

Ho vart med han utom veggen. Der spurte han korles det vart med arven her? Når ho var barnlaus?

Barnlaus? sa ho, da det hadde vore litt. Hn! ho var no ikkje så barnlaus.

Dødfødt barn er inge barn, meinte han på å seie, men så let han det like snart vera usagt.

«Det levd no da det kom-te!» sa ho, og no var ho hardare i måle.

29«Nei veit æg?» Han vart opp i under. For det hadde dei sagt, alle som vita det skulde, at barne var dødfødt; det kom til straks etter at faren døde.

«Dem kan lyg med dem vil: Æg hord no det va liv ti det!»

Han vart ståande og sjå på henne. Hadde han lagt for tung ei bør på henne, den gongen han skikka henne hit? Det ranns for han, så det mest tok pusten ifrå han, kor lita og heimlaus ei veikje det var som flytta ifrå Juvika den gongen. Og no heldt ho til inni tørklæe der og var vill frammand for han.

«Ja, det sei æg det!» heldt ho fram. «Og det ska æg gjern gjera min saligheds ei på! – Å nei, san, dem ska no ikkj få jaga mæg som ei hondbikj ifrå gåren hell!»

Det vart ikkje så han sa noko. Han gav seg til å gå. Ho kom og vart med han nedover, for no hadde ho komme slik i gang, ho kunde ikkje tverstane.

Ho sa som ho hadde sagt, lét ho: at ho skulde gjera eiden sin på at barne var i live, og at det skreik; og da fekk dei vel gi seg! Des meir ho tenkte på det, des vissare vart ho.

Per Anders sukka ein totre gonger, og lea på hovude, det hørtes som han mumla nei, nei! med seg sjøl. Så retta han seg bein til henne:

«Eitt eno det å gjera ei. Eitt anna e det å bara’n med sæg!» Han var mest kvit i andlete.

Ane gjekk litt. Så kom det stilt og kaldt:

30«Før dem ska få meg ifrå gåren – –. For æg e ikkj mørkrædd, det veit du, far!»

«No ti du still. Det e så mykji du veit, det!»

Ho gjorde det. Og han gjekk så fort, at det var nauvt ho vart med han. Vinden piska i syne på dem, og kvasse snøkorn snerde og brennte frammed kinnbeina. Først nedpå korsvegen, der Nessavegen tek av, stana han. – Ho fekk leva så vel da. Og så visste ho vel kor heim var, stod det om. Ho skulde sjå til og drive seg meir, som sagt, så ho ikkje vart gåande og tvitenke på det same all tida. Og så skulde ho helst late dem få det som dei vilde ha det, dei som smålig og kleint folk var. Han sa det tett inn i andlete på henne: «Nei for, kjem ein i ska for å gjera rang ei – det e eit falig vanhauggForfatternote: vanhaugg ɔ: skadehogg. det. Det e respekterli! Og farvel, Ane, og takk for mæg.»

Han hørte ikkje kva ho svara. Og så gjekk dei kvar sin veg.

«Det e respekterli,» mumla han, og såg stivt fram i vegen. Per Anders fór gjerne med eit og anna rart orde, som han heldt for gammalt og kraftig. – Nei, mørkrædd var ho ikkje, ho Ane; ho var hans barn i det. Men at det stod så gæli til med henne, det hadde han ikkje trudd da han fór hitover. He, he!

Han hadde gått seg sveitt, men enda fraus han. Han merka han heldt på og gjekk den store kroken om Nesse, – ein val sjå innom krambua 31når ein er ute og fér. Han var innom og kjøpte ei stor honk med Bergens-kringle, og lommetørklæe sitt fullt med skånkavring; for han hadde eit makelaust lommetørklæ. Han vart beden inn på kantore og fekk stor skjenk av sjølseg-mannen, det hørte til når Juvikingen var over fjorden; men elles gav han dem ingen ans i dag, same kven det var.

Plassfolke kom etter han ned til sjøen, vilde hjelpe han ut med båten, men han kjørte han ut åleine midt framfor nasen på dem. Men da han stod i båten og stakk ifrå land, ropte han til dem:

«Kom dokk no bortover sjursmess-dan ja, så kund det hend det vart ein slagtar-batta.»Forfatternote: batta ɔ: beta.

Så sette han seg i årane.

III.

Nordvesten hadde auka på. Han er aldri så nask som når han har fått laust snøkvistre, og no gjekk han med små sure elingar og sprengte. Sjøen var hølen og stygg, og Per Anders lura litt på han. Han burde kanskje halde båten på han, til han fekk livda av heimlande, for Juviklande går langt ut og nord. Men han gjorde ikkje det, han let han slenge sørover. Han fekk sjå sør i Vikan til ho Åsel, no med det same han var ute og fór.

Heile tida sea han kom ut på Håberg, hadde han havt Åsel i tankane. Det var same nøda som da han fór heimafrå og tenkte på Ane: det 32var greinlig som ein svolt kom opp i han og saug; som ei søtt som la seg for bringa. Han måtte sjå henne. Ja, og her hadde han gotter til småkarane hennar. For der var det barn. Vårherre visste kor mange dei var no.

Åsel hadde gifta seg bort sjøl, til ein husmann å kalle; han kjøpte romme no nyst her. Det kom litt dått på med ho Åsel, ho vart nøydd til å gifte seg. Slikt var storgale den tida, og i Juvika hadde det ikkje hendt før. Men Per Anders sa ikkje større om det. «Kom dokk i hop da, for ‘n Svartmeisk!» sa han berre. «Jaså ja», sa han til brurgommen, og gjekk han over; «det e dæg ho Åsel villa ha. Ja, ho ska’-tok no ikkj bygda!» Ho Åsel hadde vore ei gælspik all sin dag, berre flir og kåtheit kor ho fór, men eit eiande godt barn, og ein kost i arbeide. Mora vilde ikkje sjå henne meir, og faren hadde heller ikkje trødd ut dørene deira.

Stua i Vikan var ei husmanns-stue, det var ikkje ansles med det. Det var mest ikkje auga i henne, det var ei ikonn-boso. Men god å vera i, visst. Og slik var mannen, slik var han Mikkal sjøl: som ein ikonn. Ja, han hadde da elles auga, runde, blanke ikonn-auga, slik stod han framfor ein, som ikonnen på kvisten sin, nyfiken og lettliva, eit klokt lite dyr; ikonn-tenner hadde han visst òg, berre han vilde fram med dem. Nei, ho ska’-tok ikkje bygda ho Åsel.Åsel] rettet fra: Asel (trykkfeil i 1. utg.) – Men ein hardkjeft på sjøen ja å jøss, gang utu ljøsi fer mæg! Der vart dei for stutte, juvikingane, 33og nokon kvar. Han hadde havt som eit auga med han når han kom kryssande heim utor være somtid – han vilde heller likne han med oteren. Tru han var heime i dag?

Det var han ikkje, han var på sildvåg. Åsel sat åleine heime med borna og så værmora, – og ho var gammal og til sengs. Åsel vart mest rædd med det same han kom. Trøste meg, er det ho mor som er klein no? sa ho. Han hadde knapt set Åsel ålvorsam før; det var utrulig med ålvor i henne. Nei men, er du feig da, far, at du kjem og ser åt oss? No kom smilen fram, kring auga og over alt andlete. Slik var det ho var, den tida dei hadde henne heime. Augelokka la seg dubbelt av berre skøy, og andlete det var rundt og godt som på barne, berre godlåta heile veikjungen. Han hadde ikkje auga ifrå henne, heile tida med han gjekk og sette seg og med han snakka ifrå seg det som til skulde.

«Nei dokk e no gullbostin dokk far, som kjem og sjer om oss! Det va eit kast det! sa mann’, han kom åt gudsrikje.»

Og da kjente han kor ubergelig lenge det var sea ho flytta heimafrå. Kor tomt det vart millom veggene etter henne; ho hadde flytta hit med både låtten og live og heile seg.

Ho kom og synte han ungane sine: ho hadde 4 av dem alt, på 4 år; – «det går etter alnakkan her i huse,» sa ho. «Sjå på dem da – sjer du? Inge husmanns-onga just.»

34Han såg, han såg. Han såg kva ho meinte. Det var juvikungar dette, kvite og raudlette, og blå og sterke i ausyna; så nær som den mindste, det vart visst berre ikonn.

Ho snakka og fortalte. Nei, det var inga sak å klare seg her, ho farmor passa ungane, og ungane dei passa henne, og krøtera hadde dei ikkje fleire enn passlig av, 2 mjølkande kjyr forutan oksen og tombåsen. Og, sa ho stilt, – grannane var snilde. Stod det om, så var det alltid ei hands hjelp ferdig, med første orde; ho nemnte dem på namn for han. – Han vakna ved det, og sat og lya. Han smilte, sistpå: slik var ho.

Dei hadde det trivelig inne. Reint glas i vindauga, lyse vegger og drivkvit mur; golv heile vegen, og jarnomn breiddmed gruva; og loft over heile stua; og eit lite kammers for gammalbesta. Det var godt å sitte her. Han løyste opp kringlehonka, og opna panken, herregud, det var da til dem han hadde kjøpt det! Dei vart forfælte. Dei visste ikkje kva ende dei skulde ta til ifrå.

Åsel bar fram det ho hadde, det gjekk så kringt liksom ho var rædd han skulde rømme ifrå henne, – og Juvik-mat alt ihop! Det hadde stått her og venta på ein. Juvik-mat, det hadde ho; det hadde ho pint i hop. Han snudde seg til gamla i kammerse: Når ein kunde gå så trygt midt i armodsdommen, da var ein verd ein fekk bytte han ifrå seg att.

35«Ja, gikta, nemn ikkj faliheita, ban!» Ho var for gammal, ho hørte ille.

Han sat og såg på ÅselÅsel] rettet fra: Asel (trykkfeil i 1. utg.) att. Ho sat og såg på han. Så kika han utgjenom glase:

Var her ikkje goveitr oppi fjelle?

Jøsses, ho dreiv på all natta og rulla ned stein, såg han ikkje steingaren her straks ovom husa? Dei lo båe, og den låtten styrkte han meir enn maten. – Forresten, sa ho, så er her eit nifst eit hol, med ufreskje og skrømt, det er sant det, far. Men dei er snille, la ho til.

«Men ho søster di, ho Ane, e ho raspanes gælin ho?»

«Ho?»

«Ho vil gjera rang ei. På det at bane levd da det kom te.»

ÅselÅsel] rettet fra: Asel (trykkfeil i 1. utg.) gråna smått i senn. – «Nei, veit æg?»

Han sat og såg ned millom kneene sine. Han hadde trudd så fast på ho Ane, sa han: ho følla ikkje i myra. Ubergelig som ein kan halde av slik ein liten gjentunge, ein som aldri ber seg for nokon ting; som skal klare alt i hop. Og no ligg ho der, stakars kroken. Ikkje det slag att av henne, utan næringssorga og ein rang eid. Han lea på hovude: Næringssorga er ei svart ei sorg; ho ét ein levandes opp. Og kva ein skal gjera med slikt, mein du? han såg opp.

«Enn om a mor –» Hja mein du det? Ja, for resten. Og – e urliti grand får vi no lit’ på den ander mann.» Han sat og såg ned att, han fór så langt vekk ifrå 36henne. – Det var vel slik, kanskje, mumla han, både i Juvika og ein annan stad, at når ein ikkje trudde på det eine, så trudde ein ikkje på nokon ting. Trur ein ikkje på løgn og vas, – er ein ikkje mørkrædd lenger, så fer ein lukt i veg og forsver seg åt Svarten sjøl. Nei, ho Ane var ikkje mørkrædd, ho var hans dotter slik. Men han såg opp i auga på Åsel: det bli ikkje ho som yngjer opp Juvikslegta.

«Ja, æg ska meir hell gjern reis bortet’ og snakk med a; æg ska vel få a vakjin!» Åsel smilte ung og urædd: ho visste ho vart uthivd på Håberg, men ho skulde no dit lel, let ho; ho måtte no vel komma ned på føten’ att.

Ho vart med nedtil stranda, med heile ungeflokken etter seg, tok i båten med han og sette ut. Gutungane song ohoi! attåt, og sleit så dei vart blå. Per Anders pusta lenge, før han fekk det til.

«Du val sjå heim i jula, Åsel.Åsel] rettet fra: Asel (trykkfeil i 1. utg.) – Ho mor di, mein du? Va det lekt. Ho venta dæg, ban.»

At ho ikkje kunde ha vore med han og rodd, sa ho. Og i natt var det ho Løssi Langnatt … «Det veit du! Ro? Pøtt san. Æg e eit krøter te å ro, ska æg fortel dæg. Og eit helvet med di, at æg bli alder klar!»Forfatternote: bli alder klar ɔ: gaar aldri trøytt.

Det same sa han med seg sjøl, da han låg uti nordvesten og sleit. Snøkóve linda seg ikring han som tjukke fellar, det var å stinte seg frå 37odd til odd lande frammed, slik at ein kunde ta borti det med årane. – Enno stod ho ÅselÅsel] rettet fra: Asel (trykkfeil i 1. utg.) og såg etter han, kom det for han; ho lo når det glufsa innover framskotten til han, men ho var rædd òg, såla. Det er ikkje roandes vêr det her, sa ho.

Sjødraugen, nemnte ho. Dei hadde hørt han borti fjorden her. Du kan da vetta det! sa han. Og ho lo med, så lystig og urædd ho berre kunde – det var ho som skulde ha vore i Juvika. Men i det same ropar det. Hau! seier det bortpå båra breiddmed han, mest så det svarar i berge. Og enda ein gong, og enno styggare. «Ein gong te, med hole e oppi!» seier Per Anders, han ler forundra. «Ska vi kappro? For æg e eit mærrakrøter te å ro.»

Det vart svarte natta, og aldri nådde han Juvika. Han la til land, låg og lurte på det, så hamla han attende, leita innpå alle dei viker der var, i snøkove og blinda. Det var frammandt land all stads. Og utpå fjorden ropar det gong for gong, han måtte flire: det fekk vera kva det vilde, men det var der verkelig.

Per Anders hadde aldri funne heim den natta, hadde det ikkje rive i snøkaven med storm: og da var han ved nordre Heimerodden og hadde Juvikvågen rett inn. No først merka han at han var utsliten og gjenomfrosen, han sat og hoppa på tofta, og auga dei var ikkje til noko meir. «Først vart æg no blind, og så mist æg syna,» sa han, for å lette på seg og vera den han var. 38Og så snudde han seg utover fjorden: «Du val ha godnatt, ja, og takk for folgje, – æg vil heim æg.»

Han kraup inn i nauste og la seg. Det stod i ein røyk ute att, og berre skugghålka under; han kom ikkje lenger. Og i nauste var det bra å ligge, innpå brygga dei kalla. Han la garn under seg, og tok utferds-rya over seg, og segl og skinnklæa så han visste han var berga. Så kunde dei da få vita det, gutungane, at han var vaksen kar enno, og ikkje skuggrædd; om det var ho Løssi Langnatt aldri så mykje.

Det var ho Løssi Lagnatt. Ei natt som aldri tekk slutt. Da klagar kua seg på båsen, og sauen med; og folk sit med harehjarte oppi halsen, sit og hakkar tennene og bit i det: goveitra rullar stein oppi fjelle, småkallane spring og trampar kring veggene, det slamrar og det lét all stads; kven er det som vil gå på lemmen den natta, eller åt nauste? – å, gang utu ljøsi fer mæg! Dei herder ikkje høre på ei ulåt. Per Anders retta seg godt, sa i Jesu namn, som han gjorde kvar kveld, og så sov han. Nei, ikkje det heller, beint, men han var i dorminga.

Da stomlar det ute i nauste. Det datt ned eitkvart, berre så det skrall i veggene her han låg. Nauste og brygga stod vegg i vegg; der var dør imillom, men ho var stengt, elles hadde han gått ut og set etter. Da det leid om litt, luska det hund frammed veggen, med nasen i jorda. Per Anders kjente etter om han hadde slirkniven på seg, og så snudde han seg og 39sovna ifrå skiten. I sømnen hørte han det kom nokon opp frå sjøen, reiv opp døra og stod still der, i mørkre. Vinden kom isande inn, gjorde han blå vaken. «Orka du å stå, så orka vel æg å liggji,» sa Per Anders, og han låg. No let det visst att døra, her vart lognt att. Per Anders breidde godt over seg, for han var frosten etter roren. Han sov ei god stund.

Men så stomlar det oppunder take, han set seg opp og hører på det, med handa på kniven.

«E det nokon!» ropar han. Da vart det drypstilt. Men så tuslar det og går att, trør over åsane og garnrærne, ein stor og tung ein kar. Per Anders spring opp, finn seg ei år, og slær ho imot åsen så ho fyk i filler: «Hald fre i nauste, det varsku æg dæg om! Din Tykji der du e!»

Da lo det oppi mørkre, urande stilt men djupt, liksom all natta lo. Og no visste han det: Dette var han Svartmeisk sjøl; sjølve Kallen. Per Anders var på veg til å gå ut, men det kunde han heller ikkje få seg til, – her var da vel rom for to? Dette var ein som var til; det var verken draug hell anna ovtru; den mannen var det inga skam å fire for. Han sette seg. Han var ikkje lik seg lenger, han fraus så gudnådslig. Han las fadervåre, – det vart han nøydd til, enda det var stygt å trive til det no, det var som å bruke uverja når ein bli for veik. – Forresten så var dei her, alle gammalkarane frå Juvika, rundt ikring han. Så rædd var han ikkje. Han breidde godt over seg, og lest som han sov.

40Og natta gjekk. Eller: ho gjekk ikkje. Ho a seg for attmed ein, ho skulde ikkje lenger.

Han hørte kua på båsen, ho rauta og klaga seg: «Lang natt! Lang natt!» Og sauen og gjeita dei remja med hue under bogen: «Ho e lenger enn to!»

IV.

Oppi garen venta dei på kallen i sju lange og sju breie, og aldri han kom.

Dei vart litt dått med, kvinnfolka, da dei endelig kom seg heim eingong, og hørte han var borte. He? sa Ane, – har’n far din reist bort? Ja. Beret visste ikkje anna å seie om det. Ane spurte gutane, og dei visste heller ikkje noko meir. Dei andre slepte det utor tankane straks, – han kom vel heim att; men ho fekk det ikkje ifrå seg.

For han er no slik han Per Anders, gjekk ho og sa med seg sjøl. Aldri at han seier eit halvdrege ord. Til meg da. Men når han sett av slik, da likar han seg kleint.

Etterkvart som det tok til og skymdest, kom den eine etter den andre og slengte ifrå seg: Han vart lenge han far, meiner eg. Valhorg stana framfor Per og kviskra og var rædd: Kor det bli tå’n far din lel? Han må da vel komma snart? – Å, han leita vel til gars; det gjorde ho ikkje å illveltast for.

Dei sette seg til inne, alle saman, tendte lys og la på varmen. Stormen gjekk i tunge 41tak over huse, han tura som fossen oppi muren, og snøen kviskra i eitt på glase, rædd og forvilla. Dei brukte ikkje luke for vindauga i Juvika, det trongs ikkje det, sa Per Anders.

Somtid gjorde Jens seg ein sving ut, og somtid Per; Jens kom inn att med ein liten kaldflir, Per kom i andre tankar, det var det og det han skulde ha gjort. Petter, yngste gutungen til Per, sovna som han pla gjera, men Anders, som var 6 år, heldt seg lenge utetter, han vart meir og meir fåen og langøygd, men han gav seg ikkje: «Æg val no bi på ‘om farfar leil,» lét han, «æg val no vetta hut.» Han sa det enda etter han hadde somna. Mora tok og la han breiddmed broren borti senga. Ho og Per låg inne i stua, og gammalfolke i kammerse.

Ret som dei sat med arbeide sitt, lo Jens ein liten stubb, og såg rundt på dem:

Var det ikkje i natt dei hadde ho Løssi Langnatt?

Dei såg ikkje blidt på han, nokon. Dei hadde just sete og komme i hug det, og kva skulde det så vera til, å komma og fortele dem det? Ane kremta, og heldt bundingen sin fram i lyse, ho såg på Jens som snarast, og litt etter hørte dei ho sukka inni tørklæe sitt. Etterpå vart det stilt i stua, dei hørte kvelden drog vêre tett innpå veggen. Det stomla borti uthusa. Røyken kvefta og slo ned i muren. Utom nova stod det ein stega oppetter storbjørka, han riksa og remja opp og ned. Slik hadde dei stått og saga imot 42ein annan i lang tid, men ingen hadde ansa på det før; det lo og let om seg av så vondt eit hjarte.

No reiste Per seg, retta litt på seg, Valborg stal seg til og såg opp på han, og han gjeispa og sa at no gjekk han ut og tok denne stegan, elles vart han ståande der og file all sin dag. Det var så illt å høra på, han kjente det alt ned i høverne, sa han, Det lettna utrulig i stua, da han sa det. Herregud, stegan kunde gjerne stå, han. Jens såg opp og haldflirte: Det er likast du tek han, Per.

Ikkje lenge etter tendte han lykta, blistra ein totre styng og gjekk ut. Dei trudde det var hestane han vilde sjå til, men han vart lenge ute.

Med dei sit og undres på kor det vart av han, hører dei stig utom gangdøra. Det kjem inn i gangen, det høres berre utydelig i vindsøyen, og dei slær ikkje stort etter det, for det var vel han Jens, kva han no fór med; – no går det på lofte. Først ser Valborg opp, og så den eine etter den andre, og Ane seier: Kjære, kor likt’n Per Anders det der var. – Men det er no visst berre han Jens lel, seier ei. – Eg hører ikkje det slag eg, sa Per. Men så reiser han seg og går på lofte. Dei sit og får fuglehud over all sin kropp; for han finn ingen på lofte, det veit dei kvar for seg. Han kjem ned att i andre tankar, har glømt kva han gjekk etter, så går han ut i kjøkene og drikk seg ein vass-skvett. Tull! seier han; da han kjem inn.

43Kvar og ein tok til med sitt att; for dei hadde det annt om, no i førejuls-sjauen, det var jultråd og det var mangt anna dei skulde ha til.

Jens kjem inn og set ifrå seg lygta. Han er snøut og må ut og banke av seg. Han far bli no verandes på den andre sida fjorden i natt da, seier han lognt.

Hm, ja, seier dei andre. Det gjorde så godt at ein sa noko no. Ingen gjekk og la seg.

I midnattsleite gjekk Per ut. No fekk han sjå ned til sjøen ein vending. Men han såg mest ikkje handa framfor seg, det var som ein gjekk beint imot veggen, – det var slik ein diger kave. Heimover tok han sprange, for det var hundkaldt, og han var snauklædd. Sistpå rennte han alt han vann. Da han kom inn, gjekk kvinnfolka og la seg, ei om senn. Ane sist.

«Sjå nedåt sjøen igjen, guta, fern-enn dokk legg dokk,» bad ho. – «Ånei, for resten, det kan no – »

Jens og Per sat oppe lenge enno. Ingen skulde sitte oppe i natt, men derfor skulde her just sittast. Ein sat no på sin eigen vågnad, sa Per. Eller på sin eigen ende, murra Jens. Han tok fram ei halvferdig treskjei utor kassen han sat på, og gav seg til å skjera henne ut; – han blunka enda litt til Per, at javisst skulde det vera til ei gjente ja. Han var brennhag med kniven, som ein egte juviking. Når han berre vilde. Per gjorde ein stuttføtt og stødig trehest til smågutane.

44Men dei laut gi seg. For natta ho gav seg ikkje. Det var som dei skulde springe i sømnen, det bar ingen veg. Kua syta og tauta frå fjøse, og båra klask nedmed stranda, det vart ingen ende på det. Dei reiste seg samstundes, tok på seg trøyene og gjekk.

Dei går og tier.

Det har rive i vêre for ålvor no, himmelen syner bert andlet, og det er villt og frammandt for dem, eit nattandlet; det lyser over det ein staden ifrå, utrivelig, men ikkje er det måne og ikkje stjerner.

Jens tek til og lear på seg, og snur seg til Per: Ein skulde no vel aldri tru at kallen hadde fare nokorles? For han er no slik ein egenpose, han skal aldri sjå i vêre.

Per tagde ei stund. – Du er no lik deg sjøl du, støtt.

Jens hånflirte: «Nei, enn du, mein du? Tvi fan, det lukta kristenmenniskj tå dæg! Det lukta skikkelig folk!»

Å, meinte Per, dei berga seg no vel for det, båe to. Men kanskje det var sant som faren sa, at dei var litevore vaksne enda?

«Veit du det, Per: Du by mæg imot, somtid. Både du og han far. Tvi! sa fan, han åt bust.»

«No ti du med dæg!» Per sa det så hardt at det gav ein liten søkk i Jens. Og så la han til: «Lat oss no sei det slik no da, at enten han far kjem te rettes meir hell ikkj, så får det vara 45slutt med tullfaktin vår herette. For du veit no det, det kund trøngs snart.»

«Øh! Du e ferdig no, høyri æg. Gift og ferdig, som ein annan stakar,» – Jens snudde seg ifrå han.

Det var første gongen Per tok blade ifrå munnen til broren, det hadde aldri vorte med han før, og i grunnen var det første gongen han sa noko større. Det vart no heller ikkje det han hadde tenkt å seie. Det hørtes mest som han var på gråten, slik gjekk det innpå han. For det hadde aldri vore eit vondt ord i millom dem, så ulike dei var.

Des lenger dei gjekk, des tyngre fall det for Per. Han vart veikare og veikare til å ta imot støyten; og rettno kom han, for Jens gjekk og tagde så rart. Han kremta, og så sa han det lett og sorglaust som eit barn:

«Hm-hm, san, no veit æg det: Æg reisi min veig. Den-her gongjen gjer æg alvår tå di. Så bli vi fri kvartanna. Hm-hm, san, no veit æg det!» – han gjekk og knippa med fingrane.

Han smilte vondt ut i vinden. Han visste så alt for vel, at no hadde han tukta’n Per fór ei lang tid. Kvar gong før, når faren hadde vore i hårtenna på han, og han tok til og snakka i at no for han sin veg, så var det Per som heldt att. Han sa ikkje stort, men han hang som ein tom sekk og sørga breiddmed han, kor han stod og gjekk. Og han kunde ikkje berge seg, han måtte ut med det: – «Du e ein kjempekar, 46du Per. Men ein stor skit te kar: du søkk i hop straks ein stikk hol på dæg. Jaså ja. Du ska te å vara gromgut for alvor no. Inkvart te gromheit ja. Det e for resten det einast du høvi te; det ska vera dæg vel misunnt.»

Jens hadde våga seg for langt. Per skalv litt kring munnen enno, men elles hadde han fastna til og var langt ovanom den andre, som ein vaksen ein:

«Det var gjern ikkje det verst du gjord, om du tok og reist din veig. Når du ikkj gror fast her heim, kor som e.»

«Å nei, æg agta mæg no for det. Huff gut!» Han spennte til så isklumpen spratt lang veg.

Båten stod oppdregen ved naustdøra; og nøkkelen sat i på innresida. Dei banka i veggen og ropte far, og om ei stund kom han stavrande og let opp.

Hadde han lagt seg for her!

Her ja! her var det da vel bra nok? Det var da vel bedre enn å slå seg forderva på skugghålka, han hadde sove rettelig bra!

Han kom og vart med dem oppover. Men han snåva og skingla, så Per måtte ta og stø han. Det lo han til: det var da sørgelig kor gammal ein vart når ein vart gammal – nei he! kor frosen ein vart når ein vart gjenomfrosen – he! Det vart berre ball for han, alt han sa, og fraus gjorde han så kjakane hakka og togg, men han snakka villig vekk med dei stikla seg heimover. Og alt imillom retta han på seg og drog 47det langt og klagande fram: A, det er respekterlig! Oppved stueveggen stana han og såg vestover myr og haug, til plassane:

«I natt er dem forfæld, folk. I natt smyg dem pund’ fellen! Og så e det ein langt annan ein som – som skremi dem. Og han, han e rundt omkring oss. Han hi dem stanga tå seg honna på, gammelkaran her i gårn. Det bers mæg slik for. Han far, og ‘n farfar – her va mang ein kall kar her, san. Dem gjord som ein brei veig med vantru ette sæg – gang utu ljøsi fer mæg! Men han, han vart dem visst for dryg. He he, æg våga på dem murra når dem drog sæg unna. Å men det var folk som gjord’ veig ette sæg i mørkri det. Ein annan ein bli berre – »

Dei fekk han endelig inn, og han la seg rund. Han fraus så heile senga dilra. Ane stod opp og vermte eit åklæ som ho snara han inn i; Per hadde fått av han trøia og støvlane.

«Å takk, takk!» låg han og sa, og det var sjeldne ord av han. – «Det vart ei lang natt, Ane.»

Ane la seg ikkje, ho heldt seg oppe og la på varmen.

Om Juvikingar

I seksbindsverket Juvikfolke følger Duun en slekt, Juvik-ætta, fra begynnelsen av 1800-tallet til slutten av 1. verdenskrig, men også med tilbakeblikk på slektens historie og sterke skikkelser i århundrene før 1800. Duun skildrer både den sosiale utviklingen fra gammel til ny tid og de menneskelige forandringene. Gamle tradisjoner og tenkemåter forandres langsomt, og det er stadig konflikter mellom gammel og ny moral.

Faksimiler

For denne boken finnes det også faksimiler tilgjengelig:

• 1. utgave, 1918 (nb.no)

Del boken

Tips dine venner om denne boken!

Del på Twitter
Del på Facebook