Muhtin nohtat leat váldojuvvon eret, ja dat leat merkejuvvon v. e.
MON LEAN OKTA SÁPMELAŠ:
1) v.e 2) asjit 3) fertijuvočalat 4) ibmirtit 5) Dat
BOARRÁSEAMOS..
1) nubid 2) visi 3) sabmelača 4) kuli ja lodi ja kode 5) mœci-œlet-kuoim 6) aenemuš 7) sorbmehuva 8) niškoma 9) bigjam 10) dam 11) aetnam vuolis 12) ja 13) kaudnohan
Muitalus das, got…: 1) tat 2) samin 3) durken 4) sami 5) aetnam 6) kodejuvom 7) samin 8) daina laki 9) alađat 10) olmo 11) vare luokait 12) kaisait 13) aigin
[ČAKČA-JAD ÁLVEJOHTIN]
Sápmelaččaid…: 1) v.e. 2) dat 3) dam lahki 4) javkahaki 5) kopašin 6) dahka 7) adat 8) kalbmoi 9) v.e. 10) raidot 11) hahpit 12) v.e. 13) kaudnam-asi 14) fertit 15) sokit 16) kos 17) hœjosoivet
Mánádikšuma…: 1) pœivi 2) adejuvo 3) adajuvot 4) guokte 5) kœčaluvot 6) kietkama 7) bajet 8) manet 3 suoratbadit 9) kœvom
Sámemánáid…: 1) 5 j. skulat 2) runos[k]ula 3) skulot
Muilaluvvo…: 1) 20 kg 2) kerte 3) nala 4) dam
Dás muitaluvvo…: 1) balkai 2) sœvdnjadœme 3) rahkađam 4) darvaneke 5) ruboi 6) rubo
Bohčima birra: 1) dahka 2) ase 3) reinit 4) kuodejuvom 5) okta 6) ahte læ suovan čuočo
Bohcco dávddaid birra: 1) šluba 2) vihkit
Čilgehus veháš…: 1) ruoksi 2) lave 3) dieika čalbmi 4) šlubavihki
Veháš dálkasat…: 1) muorit 2) vušat 3) kaudnam 4) dahkam 5) oačot
Dás vuollái…: 1) vašolacat 2) vašit 3) kasan 4) muohtaka 5) doaređalet 6) laskdahta 7) variđi 8) vahake
Bohcco borran-…: 1) iđeđis kuovso 2) livet 3) čuvgada 4) bœle vuoran 5) doarat 6) Vuoč 7) čarvat
Varis bohccuid…: 1) koasohus 2) damat
Dás álgá…: 1) œdnamis 2) laki 3) vaibet 4) jabmahalat 5) sida
Ja de dál…: 1) losadat 2) johtalat 3) čielam 4) duorgat 5) dahka 6) buvat 7) vuorađas 8) rade 9) mat
Sámiid stuorimus…: 1) goađe 2) dat 3) bœna 4) jorgahi 5) šadeba 6) darvanit 7) ada 8) asiat 9) rangaštuvat
[Sápmi ja boazu]: 1) duodarit 2) kuhkadahki
[DÁLVE-JA GIĐĐABARGGUT]
Muitalus goahtebargguid…: 1) duogjat 2) krade 3) dat 4) bijajit 5) soki-maihlis 6) cukojuvo 7) Fatnoin 8) vala
Boazonjuovvama…: 1) duldet 2) sœkonit 3) kohčot 4) mat
Muitalus suola…: 1) čihkam 2) lave 3) suolagit 4) merkat 5) rikam 6) sami bulise 7) bœsa8) bođi 9) beste l0) gehč
Muitalus dálolaš…: 1) bivdo olmai 2) insrminta, insomintain, insorominta, insrominda 3) vašaha 4) vašahe 5) Kaine 6) varalaš 7) dat koit 8) v.e. 9) pigje 10) kœhčai 11) lejke 12) œnasa 13) 50 ör.
Gottiid birra: 1) sœdnođit 2) sivo 3) kodijuvom
Gutti luohti: 1) suoivane
Ja dál sámiin…: 1) Valporit 2) kuodet-baiki
Dás muitaluvvo…: 1) sœvdnjađiskoahta 2) lavidit 3) kos 4) juohke navdi 6) lahpon 7) čorain 8) ko lœ unan muoraid 9) šade
Čilgehus dasa, manne…: 1) baesat 2) muhtum 3) doaralat 4) hærkit 5) čarpes 6) alga 7) Ja ko dal 8) bohte 9) tuodarike 10) vaivi 11) dal 12) toratam rœison
DUODDARIID OLMMOŠ
Goađit duoddara…: 1) tœdali
Muitalus jámehiid…: 1) kirko baikit 2) jabmiđetin 3) kisto 4) valda 5) čađat 6) vagjalam
Čilgehus dasa…: 1) mannein 2) hilbat
Lasi guottetáiggis: 1) kuodit-aigi2) tam aldo 3) jortamora 4) binat 5) buorit 6) baha asi 7) aldu njoleme 8) æloš
Dás álgá muitalus,got galggalii…: 1) v.e. 2) čæpit 3) asijn 4) reitot 5) asi 6) æi
Dás álgá muitalus dan birra, go álgá…: 1) rajis 2) algajet rahkaduvat 3) valdajit 4) kg. 5) bœlin 6) ahte vuordit 7) haliđetke 8) firto
Muitalus mot geavvá…: 1) nođit 2) sorosa 3) suorganit 4) baldat 5) borša 6) vahkot 7) aki bœivat
Muitalus dan birra, go lea…: 1) vulki 2) manet 3) tam 4) 1 kilometare 5) 1/3 ossi 6) ječaset aigi tuše bista 7) haliđit 8) vai i sahte ruhtet 9) belohakis 10) togji 11) dolat 12) hauski 13) kulet 14) œtnikit 15) œtnikat 16) olmoš 17) asiat 18) vašehit 19) karasi 20) lura 21) asjit
Dás vuollelis muitaluvvo…: 1) oaive-asia 2) rutna 3) runas 4) dat 5) kuotohit 6) samit 7) samidit 8) vaikaha 9) dat 10) 1000 rehkenin
BIVDOOAHPA BIRRA
Návdebivddu birra-Návddiid…: 1) njunjai 2) mat 3) muda 4) v.e. 5) kokča bœrakina
Dás muitaluvvo mirko bivddo…: 1) dahka 2) bigajet 3) kalka mirkot 4) porsuna 5) siekti 6) sœuti 7) unimučat 8) cagait 9) bigja 10) sajin 11) buva
Muitalus got galgá oažžut…: 1) kuoremina 2) kaudne 3) alge
Lasi geatkebivddu…: 1) dat
Biertnabivddu birra: 1) kulam 2) givarin 3) kos lœ koč 4) biertnat
Biertna birra: 1) vašat 2) katsai 3) vašat 4) kulam 5) oroba 6) olbmoš
Váralaččamus bivdu: 1) sastaham 2) alga fagat
Muitalus go rohkkáhii…: 1) kulam 2) Faures ordas 3) fauremus orda 4) bale 5) ruoskas
Muitalus navddi birra: 1) vaigis 2) valdo 3) čacikit ja koikat 4) noitit 5) asi 6) ruohtastel 7) asi
O.N.Svonni: 1) Vone 2) velađam sagjai 3) veleđii 4) sami bulise 5) kilko
Lihkolaš reaisu: 1) Ruvdaslase 2) ja dasako kida njeloi
[Beatnaga máinnas]: 1) v.e. 2) vuoradasat 3) sabmelaš 4) bænas) 5) asia 6) dat
Veháš lottiid birra ja…: 1) rjevsat-boari 2) bisanis 3) streke
Rievssaha birra: 1) kuogosat 2) kalbmojet
Guollebivddu birra: 1) lađe-binas 2) njocom 3) oavarušom
Dás vehá čilgehus…: l) unimuške
Veháš dálkemearkkat…: 1) œnemuš 2) mastam
[DOAVTTIRGOANSTTATI]
Algá muitalit…: 1) Sappmelačet doktar konstat 2) tat 3) jalataka
Raddevihkái: l) bajelhaka
Suorganeapmi: 1) vaibmo-vara-suonis luite 2) l0 ør
Guhppemuš: l) buorituvo
Oaivevihkái: 1) vuovtait
Bátnevihkái: l) kisojuvot
Čottavihkái: 1) teit 2) tam
Dás vuolde muitalus…: 1) bavaki 2) Lulo
Muitalus cubbo…: l) varki
Mánáid sámpá: 1) čoavtalkasnai
Cubbos nubbi…: l) Lulo 2) ahka
Váralaš čáhci: l) Samis adda
Váralas divri: 1) tat
Bohcciid atnet…: l) tahkojuvom
Suvččageapmái: 1) fuoma an 2) Sovsosa
Oppohatvihkái: 1) kalga 2) koput 3) tam 4) apu
Goansta čoaskin vihkái: 1) čugujuvo
Muitalus suotnafatnaleami…: 1) lœt kočoit 2) suoke nai
Fiskesdávdda birra: 1) fiskadit 2) adat
Čielgevihkái: 1) asis 2) takit
Goatáhusvihki: 1) Koahđahus-vihki
Eallisilbba birra: 1) olmoš 2) njœlit 3) vuoišahade nai 4) smaida
Čáhcái hávkan…: 1) balat 2) laki
Sápmelaččaid nissoniid…: 1) oari 2) sohkehan 3) tuđkonit 4) tam 5) juobmo-mielki-čaci 6) leikan
Muitalus dan birra…: 1) jamehi
Mánnelašveaga…: 1) lœt 2) asia 3) asjit 4) su nai 5) valjiet 6) soapaiđe 7) Kumet
Meavrresgári birra: 1) noaidi bira 2) dat 3) asjit 4) noaitehalam 5) likohusain
Veháš goansttat…: l) dait biroit 2) man 3) v.e. 4) Porsankas 5) fatnasi 6) dahom 7) laki 8) ahte lœi jur 9) dam
[MAIDNASAT]
Stálu birra: 1) Jetanasa 2) toraika
Muitalus dan stálu…: 1) Koarta-vari 2) olmait 3) vari 4) Vadnim javrin 5) dam
Muitalus dan birra, got geavai…: 1) asi 2) kahčai 3) ritačat
Bure Lávrra ja…: 1) fagadala 2) Rakas 3) ruovdeloti 4) samis
[Riihmagállis]: 1) vašaham 2) Rima kalis 3) Rima-kalis 4) Ri. 5) ja de 6) œlat 7) Rima-kalis
[Lassi stáluid birra): 1) biertnait ja visot meahceeœlit 2) lœke čiehkam 3) dainalaki 4) teinalaki 5) sami-nieidan
Muitalus ruoššačudiid…: 1) œtnam vuolis 2) Čudi-bulčis 3) ahka 4) v.e. 5) ahkaš 6) mat 7) Ahkačis 8) ahkača 9) kavpokas 10) raiso
Gieppošduoddara…: 1) kosa becikuoim 2) oainahala
Muitalus Govavári…: 1) v. 1908 2) Kovari ja Kojauri ja Komuotki
Ulddaid birra: 1) vanhemat 2) Adama 3) uldan 5) juoika 6) kulo
Muitalus dan birra, go ulddat lonuhit…: 1) vanhemikuoim 2) manasnain 3) lonat
Muitalus dan birra, go ulddat orrot…: 1) asia 2) agjaki nai
Duoldiádjaga birra…: 1) agjagi 2) dalkasi 3) stuorasaš
Árahávddiid…: 1) juovaša
Dan seammá geađggi…: 1) dan 2) Faures ordan 3) main dat kautnojit 4) johtalat
Mihcamárija birra: 1) M. igja 2) koikas 3) koda 4) dat lœ
SÁPMELAŠLÁVLLUJID…:
1) karamita 2) aigot 3) Lodnes Ele 4) viči 5) asi 6) vihahœpmin 7) olmoš 8) assi 9) 10) visi 11) koča bovaki 12) kierisi 13) bahasœmos 14) sagjosis 15) manjas 16) Jukistetet 17) nuorat mana 18) fertijuvo 19) bosai 20) baljem 21) čičet 22) asi 23) ripaskulas 24) asi 25) kot 26) kierakit 27) silkikapirat 28) hœitake 29) kita
Muitalus Máhte birra: 1) heite 2) tais
Juoigamuš álgá: 1) juorovuolečin 2) v.e. 3) karasi 4) ko lœ nagađit
Dál álgá…: 1) Miesačit 2) boarađigje boarađigje
GUOVDAGEAIDNU
Dat dáhpáhus…: 1) kohčoit 2) Pashœga 3) arbmuši 4) soahtet 5) kokcamuši 6) asi 7) dagjam 8) asjin
Muitalus daid birra…: 1) sadnin 2) oaividi 3) biso 4) avdam 5) alat 6) časkam 7) avesunan 8) asjit 9) olmoin
Lasi muitalus…: 1) asjit 2) hardai 3) dahko
MUITALUS SÁMIEATNAMA…:
1) baldap 2) dobe 3) œlibit-rœkam-laka 4) asi
Boken er utgitt av Nasjonalbiblioteket
Last ned hele boken til mobil/nettbrett i .epub-format eller som .mobi. Du kan også skrive ut boken som .pdf eller html.
Muitalus sámiid birra kom ut i 1910 og er den første boken som ble skrevet og utgitt på samisk. Den ble utgitt som en parallellutgave med dansk oversettelse (En bog om lappernes liv) utført av den danske folkelivsforskeren Emilie Demant Hatt, som også hadde inspirert Turi til å skrive boken.
I boken forteller Johan Turi om reindriftsamenes liv på begynnelsen av 1900-tallet, og han håpet at boken ville få myndighetene til å endre sin strenge politikk overfor samene.
Turi har selv tegnet alle illustrasjonene til boken.
Boken er blitt oversatt til en rekke språk, men først i 2011 kom en norsk versjon (med tittel Min bok om samene).
Den samiske reineieren og forfatteren Johan Turi regnes for å være den første samiske forfatteren. I 1910 ga han ut Muitalus sámiid birra, hvor han forteller om samenes situasjon.
For denne boken finnes det også faksimiler tilgjengelig:
Fyll ut e-posten din under så vi kan varsle deg når nye verk publiseres.