II

41Sommaren gjekk, ein vanlig sommar, vêre vart reint rimelig. Eng og åker var det vakkert å sjå på. – Det er milde gaver, sa Håkon. – Ragnhild var einig i det. – Rettelig til å få forstand av, smilte han.

Dei var ute og gjekk ein sundagskveld og såg på det, gjekk frammed åkerreinane og tvert gjenom ekrane, det burde eit bondeparfolk gjera, tykte dei. Så stana dei og stod, ein gong her og ein gong der; så gjekk den eine, og da gjekk den andre, i djupe stille godvêrskvelden.

Ragnhild skjønna ikkje stort av kor Håkon heldt til no for tida. Han var heime ja, vanta ikkje det, men halve mannen var borte like vel, han var liksom, ikkje til lenger. Og enda hadde han aldri vore mindre ålvorsam enn no, det var det som var så underlig. Sa han noko, da var der gjerne ei lita moro i det, ofte var det skire galne gutungen som kom fram. Men det var da ikkje han, det var ikkje Håkon det?

Ho sa det, der dei stod ved byggåkeren. Det tok alt til å gulna i aksa, Håkon gjekk åkeren over med auga, såg lykkelig hit og dit og opplevde 42det, for første gongen i live, kunde ein tru. Kvelden var utan sol, men han var djup i letene, og så still at det song ute i lufta. Da snudde ho seg til Håkon og sa:

– Det ser ut som du er nykommen her.

Han vak til og såg på henne. Låtten tok til og tira i auga på han, ein liten skyldlausing til lått.

– Ja, sa ho, rolig som vanen hennes var. For elles ser det da ikkje ut til at du er her meir.

– Kor er eg da, tru? undrast han.

– På vidvanken. Borti mammonstankane eller kor det er. På Amerika-ferd, trur eg.

Det beit han så andlete vart forandra. Men straks etter smilte han:

– Du skal ikkje gå slik og tjyvstirre på eit mannfolk, det er usømmelig det.

Ho kosta han med eit byggaks kring nasen:

– Du er ein liten tulling er du!

– Ja?

– Var du berre så lystig som du let til.

– Kva slag galenskap vilde du narre meg med deg på da?

– Somtid ser du ut som du blir pint av tanndokteren, først ein snakkar til deg.

– Au da! Nei da trur eg heller, lo han, at det er du som ønskar du var tanndokteren. He?

Ho rista på hovude og såg ned. Ho såg på ugrase, linbenda og dåen og ein og annan røllikken, dei blømde vakkert dei òg, på sitt vis, heile åkerkanten frammed. Om ei stund såg ho ut i vêre og sa:

43– Vi står her og snakkar vi. Men sjøl veit om vi snakkar; det høres ikkje slik.

– Hopp når det blir bekk, kjerring, formana han.

Ho tok til og gjekk så smått, og han kom etter.

Det hadde fare i henne med ein liten kulde nokonstad i frå, at no var der ikkje meir enn dette att av Håkon, ein unggut som ikkje visste rettare enn at han gapflirte når du vilde snakke med han. Nei visst var det ikkje slik; dess verre, hadde ho nær sagt. Men kva er der att av eit menneske når tankane hans ikkje er til stades?

Ja og gong på gong hadde ho kjent kor det sveid i han for minste tingen, slikt som at ho sette Hallvard til einkvart småarbeide eller ho viste gutkvelpen til rettes for noko. Så tynnsliten var Håkon no. Men det kunde da ikkje pine han at guten lystra henne?

Ho stana og bia han. – Eg går og tenker på ‘n Hallvard, fortalde ho.

– Det same gjer eg, svara han da han hadde områdd seg litt.

Der med lo dei, for Hallvard den utangen hadde vore fram med gapen sin att.

I dag kom ein av grannane, Karl Albert, og lo og fortalde, – han hadde møtt ein kar som var ute og kjørte seg, og det til gagns òg, ei sundags føremiddags lystferd. Jau da, her austmed Bjørholtan kom Hallvard i mot han med trillbåra, midt på breie ålmannvegen. Kor han skulde av?

44– Å, let han, det var så fint vêr, så vart han huga på å kjøre seg ein tur han òg. Og kjørte gjorde han, bort gjenom bygda, som det var med hest og karjol. – Den guten må der bli noko av, trudde Karl Albert og lo. – Når han får presthanda av seg, la han til.

Og det var så det, at Hallvard gjekk for presten i sommar.

– Der kan du få ein å kappkjøre med ja, hadde Håkon svara.

No stod dei her og var ferdig med å le til det.

– Ja, kva vil du gjera med han? spurde Håkon.

– Enn du?

–Ja vel. Eg burde ventelig ha vore slik at ikkje han vart slik.

– Det er no vel så mykje til høgtid det da, lo Ragnhild. Slå av 50 prosent, vil du få folk med deg, sa mannen til prekaren.

– Sa ‘n far min til presten ja. Nå ja, her er mangt som skulde vore ansles, eg lyt snart ta meg på tak og gjera eit ovverk. Ikkje sant?

Han var i gonga att. Hallvard sytte han ikkje for. Det vart folk av han, visst han ikkje kom til å bli for fattig. Men her var ikkje lite å legge til rettes. Som no med grøftinga nedetter ekra her. Den skulde snart komma i gang; så vart knekten nøydd til å fullføre det. Han vart nøydd til å bli glad i det.

Ragnhild gjekk eit stykke bakom.

45Som all snarast fór namne Borgny gjenom henne, Borgny Henningstad, gud veit kor det kom i frå. Det var ikkje namne ein gong, berre susen av det, nei det var berre eit vinddrag som anda på åkeren, men i det same såg ho andlete hennes, det smilte ovmodig men vakkert til henne, slik det hadde gjort nokon gong. Da kom ho på at det var noko tøv ho hadde drømt ein gong, drømt det og glømt det for lenge sia. – Vås, vås! sa ho høgt best ho gjekk.

– Sei ikkje det du, åtvara Håkon.

Men han plystra og stana, stod og augefor ekra nedetter. Ragnhild såg det ho òg: det skulde ha gått ei grøft der, med all som først, det var berre armoda med grase der eit stykke.

– Alt skal ikkje gjerast på eitt år, sa ho.

– Kor har du det i frå? Ja ja, gamle kjerringar og almanakken skal ein tru på. Kom no, gammalmor, så går vi heim.

Men dei stod litt enda. Vest over have ein staden vart skyene forgylte i kanten, dei vart reint vakre å sjå på. Blågrå skyer som seglde oppunder himmelen, med gull på vengene.

– Dei såg meg ut farlig likt til englevenger dei der, gapsnakka han.

– Jaså, er det slik dei er.

– – – Men sia var denne stunda ei underlig stund, når dei kom i hug henne. Dei hadde stått og set same skyene, i same lyse, med same augepare, syntes dei.

46Sommaren gjekk sin gang ja. Slåttonna gjekk sin gang ho med, i godt og vondt, men mest godt. Der var ei mengd med godt vêr, tykte Håkon, kanskje han hadde levd i godvêre heile sitt liv, utan han ansa på det. Arbeide fór han rådelig med; han klaga seg over eit lite ryggflog. Laksfiske hadde ikkje vore verst det heller, her heime.

Det var desse auksjonspengane som gnog han stund og anna, det store notkjøpe. Det burde vore betalt no, fann lensmannen ut. Og det skulde bli gjort, først dei fekk seld dekkslasten der ute.

Bymannen var den som stod for det, han forhørte seg og tinga og dreiv seg, var stadig nær på å gjera ein handel. Men det drog ut. Nyborg vart forarga av å vente: – Der er ikkje redelig svar å få av han, det spakar for tap dette her, – rettno tvilar eg! svor han. – Tvilen er sjuande dødssynda det, svara Håkon.

Endelig fekk dei brev om at dekkslasten var seld, på best mulig vilkår, med avance, heitte det. No ja, det synte seg at den åt rentetape og provisjonen opp, bymannen gjorde ærlig greie for seg. – Tap, slo Nyborg fast. – Beste slag! tykte Håkon. Det var skuta og lasten i den dei skulde ta seg opp på.

Håkon kom i hug, kvar gong han møtte nokon av kausjonistane sine, at han hadde snakka mindre sant enn han burde for dem. Det vil seie, slik hørtes det på dem: Dei hadde da forstått han slik og slik? Ja vel, han måtte stava og legge i hop for dem. Og enno venta dei da ikkje at skipe 47skulde vera seld? Ein handel, ser de, må mognast som eit aks på åkeren, som bæra i skogen, elles barkar det helgamess i vald. Det hadde aldri falle seg så lett for han å snakke som no. – Ja og ha, mumla dei; han kunde ha rett, kanskje; men korles gjekk det med plankelasten i skuta, ho stod full av sjø? Og sjøen var svart av kol; og lasten svall ut så dekke bogna i vêre, fortaldes det?

– Trur du trelasten druknar? spurde Håkon.

Dei tagde og trudde sitt. Beste slag! lo han med seg sjøl. Nei, det var fortærande, var det. Å stå still og utan verje i mot det, i mot både dumheita og dauen. Spekulantane i byen vilde ikkje by på skuta ein gong. Dei trudde dei hadde tida i si tenest, at ho arbeidde for dem med dei sov. Nei. No skulde lasten opp, dei hadde pengane til det no, og så kunde dei talast ved. Lykkehjule er ein vidunders ting for menneske, – enn om ikkje det var til? Da vart det ku av deg – – har du døydd som ku nokon gong? Han smilte: han skulde sleppe kudauen, kor det så bar i veg.

Og no bar det i veg med grøftinga på Stavsund. Dei såg leia for seg no, dei som skulde styre med det her etter. Lat dem så glømme at det var han som sette det i gang.

Ja ja, der var mange slike tankar å bale med. Jordiske tankar kalla dei dem, men dei var da himmelske nok for den som hadde dem. Det var ei ventetid, og det er ingen dårlig ting. Menneske må ha noko å vente seg, det lever ikkje utan. 48Ja, ein kunde vente seg døden, men det er liksom ikkje det rette, ein er ikkje slik skapt.

Da kom krigen. Først var det berre ei lita rulling langt unda, slik vi hører godvêrs-tora sommars tid, men litt etter braka det laust, og det for ålvor òg, skrell på skrell, gamle mannvonde krigen. Der var han. Folk stod som torskræmte gjeita. Andre trudde ikkje på det. Ragnhild såg på Håkon, ho venta han sa eit sant ord. Han smilte innvendes, – han visste ikkje at han var nokon Vårherre som dei skulde tru på.

Og krigen tok til og gjekk sin gang, som sommaren, som hausten. Folk fall til ro att. Krigen vart ein naturlig ting. Da sa Håkon med seg sjøl: – Rettno treng verda jarn. Rettno treng dei skuta vår. Klem på og skyt, godt folk, så blir eg berga. Visst kunde han ha tenkt ein verdigare tanke, men det fekk stå ut til sia. For det var ikkje han som styrde verda. Det var ikkje han som fann opp krigen. Han hadde vorte piska til å tenke på seg sjøl.

Han fekk det til givings, at han såg ei mengd med ting som der kunde bli pengar å tene på no ei tid. Der var vakkert med berging rundt i kring; så sant vettløysa vara ei tid der ute i verda. Og berre at helsa heldt, men det gav han seg ikkje om å tenke på no.

*

Ragnhild undrast ikkje på at Håkon tok krigen så rolig som han gjorde. Lite grand meir til menneske 49og mann enn folk flest var han da, trass i alt, korles skulde det elles ha vore å vera bortgifta til han? Nå ja ja, tenkte ho og smilte så halvveges til seg sjøl og tankane sine.

Men endelig ein dagen kom Lea til Stavsund. Lea hadde vorte eit anna menneske etter kvart, ein såg det kvar gong ein møtte henne, men enda var ho Lea nok, som ho sjøl sa. Håkon møtte henne ute da ho kom. Av ein eller annan grunnen vart der ikkje nokon prat millom dem, mest som ingen av dem tykte det hasta med det. Ho gjekk inn.

Eit lite erend austover hadde ho, til skomakaren med kirkeskone sine, og slikt, men sanninga var at no tok ho og gjekk til Stavsund, lat oss sjå korles dei ser ut som bur der. Periander hadde slept frå seg ord og anna som plaga henne, einkvart lite hadde ho fått ut av Borgny òg. Ein kan bli listig som øla om ein er aldri så dum fødd.

Ein kvelden seint sat ho i kjøkene og fresta lesa litt, det var i eit kristelig blad. Ho vart sømnig av det, enda så sant og godt det var skrive, for ho hadde lese nøgda av slikt før, det var same guten og same slåtten frå mannsalder til mannsalder. Dei andre i huse hadde kreka seg til sengs. Ho vilde gjera det same, men først måtte ho åt fjøse og sjå til ei ku.

Da kom Periander, med vassmugga i handa, skulde ha med seg drikkevatn for natta. Han vart undren over at ho sat oppe enno. Det vart til det at han sette seg og prata litt. Einkvan måtte vel 50han òg snakke med. Det vart ei hyggelig lita stund, for det første. Det var no òg lenge sia sist. Ho hadde snakka minst mulig med han etter den kvelden da han stelte med foten hennes.

Han sat slik til i mot lampelyse, at ho såg mest ikkje auga hans, men dess bedre såg ho kor loden han var på øyra. Kvart øyre hadde ei glorie kring kanten, ei heimevokse ullglorie som lyste så fint. Nei, Lea lo ikkje til det.

Han var overlag lite for seg, det vart mest for mykje av ein god ting. Ein mann treng ikkje vera for blyg heller. Når han da ikkje er ute og skal fri.

Nei men det var Borgny, dotra si, han ikkje vart klok på. Ho var han ei plage. Ho var forlova ja, og Roland Nyborg var bra nok, og alt var på rett veg slik. Men det vart aldri så dei gifta seg. Først vilde den eine vente, og sia vilde den andre vente, og no var dei visst einige om å vente båe to. Og Borgny ho gjekk her og var som ei mor over både far sin og kjæresten sin. – Eg tenkte ein gong eg skulde gi frå meg garen til dem, men rettno veit eg ikkje kva eg skal gjera?

Han måtte ikkje spøre henne. Slikt var mate matikkfor henne, let ho.

– Eg kan da ikkje tru ho har forset seg på nokon annan? undrast han.

– Nei kven skulde det vera?

– Nei. Periander sukka med seg sjøl.

Litt etter reiste han seg, men da var han ein 51annan Periander. Han knippa med fingrane og smått plystra, la hendene på ryggen og gjorde seg ein sving over golve, – litt etter stod han og såg på henne, på budeia si.

– Veit du kva eg gjer, Lea? spurde han.

Ho såg opp på han og la bort blade.

– Når ikkje ungt folk giftar seg, da får eldre folk til. Han var streng å sjå til da han sa det.

Ho såg litt på han enno; så sa ho: – Jaså. Er det der du held til.

– Ler du til det, Lea?

– Eg heiter ikkje Lea for det gode si skyld. Men berre gift deg du, gift deg alt med hjarte lystar. Berre ikkje eg glømmer å sjå åt fjøse før eg somnar.

Ho var alt på vegen til døra. Han kom etter, og laga seg til å bli med.

– Nei, sa ho, eg vil gå åleine. Kom i hug det er nattens tid. Ho måtte ta hardare i, for han lest ikkje høre: – Har du glømt du har ei dotter?

Han vart tryneslegen da, dugelig òg, men kva skulde ho trive til?

Periander sat i kjøkene da ho kom inn att, sat og såg på henne. Han hadde eit eige lag med å sjå på folk, når han vilde dem noko. Da gav ho seg til å snakke om det som først fall henne inn. Ho spurde om det var så at Håkon og Nyborg hadde gått samen om noko slag spekulasjon; ho hadde hørt Borgny ymta om det ein dagen her.

Periander fekk rukker millom auga. Litt om 52senn vart han raudlett. – Ymta ho om det? Jaså? Jaså. Han mumla einkvart med seg sjøl som ho ikkje hørte.

– Det hørtes som ho ikkje likte det?

– Jaså. Periander vart sittande og spela så smått med fingrane på bordplata. Best det var såg han opp og godsmilte til henne: – Det skil i alle fall ikkje oss, Lea. Om dei gjer seg både til narrar og kjeltringar.

– Håkon skil meg ørande lite grand, svara ho.

Han rista på det vise hovude sitt: – Da synes eg synd på deg, Lea. Men lat no det vera godt.

Det vart så han måtte ut med det han visste, slik og slik stod det til; det stod elendig til. Lea skjønna det ikkje sjøl, men ho vart harm på han som fortalde det. Det var ingen konst å vera han. Ho såg han ikkje, da han reiste seg og stod og smilte til henne. Ho bles kaldt åt han, da han spurde om ho verkelig hadde hjarte til å sende han mo åleine åt kammerse.

– Vårherre burde ha spara Ragnhild for dette, sa ho.

Ho smilte ein ørliten smil til han like vel, da ho sa godnatt og gjekk, for ho vilde vera menneske i lengste lage, no da ho hadde komme seg så bra i gang med det.

– Men gud veit kva han meiner og ikkje, sa ho da ho var oppe hoss seg sjøl. – Og kan du fortele meg kva han ser? undrast ho da ho stod framfor spegelen og skulde stelle håre for natta.

53Ho måtte for resten augefara dette jålportrette i spegelen litt nærmare. Jau jau, der var da nøgda med hår på det. Og det er bra å ha ei krone over stasen, veit du. – Men tvi kor toskut du ser ut! sa ho og gjorde eit nifst gjeip til seg sjøl. Du burde havt eit par rukker i andlete, det såg vel så bra ut i din alder. Og fullt så smalt skal ikkje eit menneskeandlet vera; det nærmar seg gjeit da.

– Ja ja, sukka ho, eg har no ikkje spegla meg for ofte, i levetida mi.

Folk fortalde henne at der beit ikkje alder på henne. – Nei, svara ho, eg har vore like gammal all min dag. Ho mintes ein galning sa til henne ein gong, det var han Jorg det: – De er no ikkje så vakker, sa han. – Nei eg synes ikkje det sjøl heller, svara ho, men eg tenkte kanskje De vilde vera så snild å synast det, for kjennskaps skyld. Herren måtte vita kor Jorg hadde gjort av seg no. Han var for dum, vilde gifte seg med henne, bokstavelig. Det var han som fann ut ho var så vakker i auga.

Men kva Periander meinte og ikkje meinte, så var det uvettig snakk. Da fekk ho vera den som hadde vette. Så han ikkje rodde seg og folke sitt borti uverdigheita.

– Kork forpligga! sa ho og kraup i seng. – Amen! la ho til, og gjeispa; det vart kveldbønna i kveld.

Dagen etter tok ho seg mot og snakka til Borgny. – Fortel meg det du som veit det, bad ho, er 54det mannen din som har narra Håkon med seg, eller er det Håkon som –

– Kva for ein Håkon er det De snakkar om? undrast Borgny.

Lea sette auga i gjenta, og da var det ikkje fritt for ho raudna, så høgmodig ho var.

– For resten har eg ingen mann, enno da, sa Borgny og retta på nakken.

– Ja det er no di sak og ikkje mi, men eg spurde berre for di det skil meg. Eg vilde banke opp syndaren, same kven han var. For galenskapen må vi ikkje sleppe laus.

– Det blir ikkje mi sak.

– Jau da, ban. Du burde heller gifte deg og ta andsvare enn å gå slik.

– Slik? Eg vil seie Dykk ein ting: at korles eg skal gå eller ikkje, det må ikkje ‘n gamle far min ta seg nokon tæring over. Hels han med det!

Lea sette foten i golve så den andre hoppa.

– Ja ha, slik gjorde matmora der før eg var, når eg glømte munnen min.

– Ja men er De alt matmor her i huse?

Borgny lo sjelden; ho vart berre småøygd og drog på eine munnvika. Det gjorde ho no.

– Du snakkar som du har hjartelage til, sukka Lea. Nei da måtte du arge meg opp tålig hardt, Borgny, skulde eg tenke på å gjera den vondskapen. Lat meg snakke reint ut: Eg vilde ikkje ta faren frå dotra, om der var råd å få gjort det, om eg var aldri så nødig. Ikkje meir enn du vilde ta mannen 55frå eit stakars konemenneske. Kork umulig, det står eg her og svær!

Borgny hørte ikkje meir av skvaldre, ho mulla ein liten stubb for seg sjøl og passa sitt. Men Borgny, så klok ho var, og slikt eit stort menneske ho vilde vera, Borgny ho ropte etter henne da ho gjekk til Stavsund same dagen. – Du må helse frå meg òg! ropte ho tvert over tune. – Kven meinte du å narra no? flirte Lea og gjekk.

Og no kom ho her, budeia frå Henningstad, ho kom og vilde sjå Stavsundfolke. Ho vilde gjerne ha lyst fred over garen deres, så sant det hadde vore mulig.

Håkon ja, der var no han. Han såg henne ut som den fånen han var, ein rolig smil og ein urolig tankegang, farvel med deg til så lenge. Deg skal eg vel snakke med ein dag.

Og der sat Ragnhild og hadde gullbarne sitt attmed seg. Der sitt ho liksom ingen verdige tingen stod på; liksom det er ho, ståkaren, som styrer verda. – God dag, Ragnhild. Guds fred! sa dei i gamle dagar.

*

Lea hadde sett seg yttest på stolkanten, slik vise hennes var. Auga gjekk stua rundt, frå Ragnhild og til henne att. Ragnhild var glad ho fekk sjå henne. Det gjekk ikkje lang stunda, så var dei i snakk med einannan. Lea var litt urolig, men ingen hadde set henne ansles.

56Jau da, ho var på Henningstad enno; ho styrde huse for kyrne der.

Ragnhild spurde om ho likte seg der.

Jøss da, i haugevis. Ho likte seg same kor ho kom. Ho kom dettande dit ein dag, kva det no skulde vera godt for eller ikkje. – Men korles likar du deg, på Stavsund? Fortel meg det du.

Ragnhild hadde reist seg og vilde gjera litt stell for Lea; det var lenge no sia sist.

– Nei eg måtte ut og prøve denne nyvegen dykkar, sa Lea. Så fann eg på eg skulde høre innom her òg, i same vase, om de levde og slik bortetter.

Litt lenger ute i snakke sa ho: – Du har kanskje undra deg over at eg flytta her i frå? Det same spurde Borgny meg om her ein dagen.

– Jaså? Kva svara du henne da?

– Det same som eg har svara meg sjøl: At eg vart lei av å sjå på denne idelige lykka her; eg kvavna av det.

– Du er som ei lykke over heile kroppen du, sa Ragnhild. Enn om du såg til og fann deg litt lykke sjøl, meiner du?

– Seier du òg det? Veit du at det har komme for meg sjøl stundom. Ja det har komme for meg det eine dummare enn det andre. Ho reiste seg og gjekk med Ragnhild, millom kjøkene og stua eller kammerse.

Det skulde ikkje ansles gå, enn at ho kom til å fortele eitt om senn, av slikt som aldri burde vore 57nemnt, ho kunde knapt tru det sjøl etterpå. Ragnhild såg på henne gong og annan, ho syntes Lea hadde vorte tjuge år yngre sia sist ho såg henne, unge giftande gjenta.

–Men at du hører på slikt! klaga Lea seg best det var. Du skulde heller trø i golve åt meg, du burde ha gått din veg! Det er da berre det at ‘n Periander er ein tosk han som dei andre karane, han ser ikkje smøre på veggen, som dei seier. Det verste er det: han er gjerne så dum at han fryktar for eg forteler dette. Han såg så bedande på meg i dag her da eg gjekk. Men det gjer eg ikkje, lat han berre tru at eg er så simpelt menneske. Til deg ja, det er berre som eg forteler meg sjøl det, det.

Nei da, Ragnhild, eg skal ikkje narra så staut ein mann bort i vanæra. Ikkje fullt det nei.

Ragnhild spurde kva Borgny sa til dette. Skjønna ho ikkje noko?

– Lat meg ikkje snakke om henne. Det er mykje til gjente det. Men ho er eit bisn, er ho. Eit billete. Der går ho og er dauen nærast, ho vil ha denne Nyborgaren. Ny-borg-Borg-ny, trur eg ho går og syng, men når ho så kan få han? Da vil ho ikkje ha han. Ikkje enno! seier ho. Og det er no så, han er ein laus-kar, som eg kallar det, vil berre fuske og handle og vri til seg annanmanns pengar, skal vera over dei andre krokane, ser du, dei som, må arbeide for føda si. Han vil bli henne verdig, tenker eg meg. Men det er ikkje vette som vantar henne. Vårherre veit kva det er.

58Håkon vart bedt inn til kaffen han òg. Der var mange gode ting framme, og han smilte og gledde seg som barne. – Berre han ikkje lyg det òg, tenkte Lea. Dei som lid av stormanns-sykja, dei trur ikkje eg på. Armingen, han var da skapt til eit menneske han òg ein gong. Til eit lite eit, om ikkje meir.

Det vart ikkje så ho sa noko større med han var inne, anna enn litt vanlig prat om vêre og om laksen, ja og så om krigen. – Men krigen og mannfolka skjønnar eg meg ikkje på, sa ho. Noko anna enn litt godprat vart det ikkje millom henne og RagnhildRagnhild] rettet fra: Ragnhold heller etter det. Lea måtte få sjå over Stavsund ute og inne. Dei gjekk frå loft til bur og småsnakka, og Ragnhild hørtes rolig og fornøgd. Ragnhild stana og såg på henne. – Men det var noko du vilde meg da du kom her? sa ho.ho.] rettet fra: ho

Lea lo: – Eg har da letta hjarte mitt ikkje så lite no lei?

Men ho vart ståande. Ho hadde det vondt. Eit par gonger rista ho på hovude; tok seg så på tak att.

– Du må ikkje bli sint på meg! bad ho. Eg kom her som eit vondt varsel. Du såg da det.

Ragnhild bia, med auga på henne. Og Lea såg på henne. Dei kunde ha ledd til det båe to.

– Du, Ragnhild, du er lykkelig både på kropp og sjæl du. Der er straff for det.

– Straff skvett ikkje eg for, veit du.

– Snakk ikkje slik da, tak ikkje etter meg i 59nokon ting. Eg trur mest eg unner deg det godt. Men veit du kor du har ‘n Håkon din?

– Er han bortkommen da?

Ragnhild sa det rolig, litt kald i måle, men ho vart heit all i gjenom.

– Veit du, spør eg, at han har sett heile Stavsund på spell? Ja ja, eg ser du veit det. Men er du einig med han? Er du medskyldig, Ragnhild?

Ragnhild samla seg så vidt ho kunde spøre. Ho undrast om ho hadde visst noko slikt. Ho spurde og fekk høre ting for ting.

– Og det forstod eg på ‘n Periander, sa Lea, at dei er galne menneske desse karane, dei let att auga for både lov og rett. Dei gjer seg både til narrar og kjeltringar, sa han. Heile bygda, heile lande kjem til å dømme dem. For dei taper, kan du vita. Men skjønnar du at ‘n Håkon er slik?

Dei var oppe på det nye staburslofte. Lea hadde sett seg på ei gammal kiste. Ragnhild stod.

– Eg skjønnar det visst mindre enn du, sa ho.

Der stod den eine, og der sat den andre. To låttelige skapningar, for dei visste seg inga råd.

– Eg kunde ha gifta meg med kongen sjøl, berre eg vart til hjelp for dykk, mumla Lea.

– Det kan du gjera like vel, svara Ragnhild. Det unner eg både deg og kongen.

– Han er meg for før, eg kunde ikkje femne om kring han på noko vis.

– Men når vi tenker oss om, sa Ragnhild, – dei har da ikkje gjort noko ulovlig? Kva er det for 60slag snakk av ‘n Periander? Kan hende dei ikkje har vore dumme ein gong.

– Så er da du dum nok, hører eg. Du er ei gås. Ei kjuklinghøne. He! du burde ha sett foten i golve åt han, før han tenkte på slikt.

– Det var ikkje dumt sagt det, Lea.

Lea reiste seg og gjekk. Ragnhild kom etter. Ute på vollen klaga Lea seg, halvt for seg sjøl:

– Det er ei skam at eg er berre Lea. Ei skam for Gud er det. For elles kunde eg ha snakka gutskiten til rettes. Å, eg skulde ha rifla opp han, skulde eg, eg skulde ha drege han ut or develskapen!

– Prøv å dra ‘n Periander du, smålo Ragnhild.

– Eg skulde aldri ha gått hit.

– Skulde eg ha sitte her enno lenger og vore like vis?

– Når eg berre kunde ha gjort nokon ting!

– Ja. Eg seier det same eg.

Meir nytta det ikkje å seie for nokon av dem. Litt etter sa Lea farvel og gjekk; – eg får heller tulle meg vestover, sa ho. – Gud gi eg kunde gjera det same, tenkte Ragnhild.

*

Med ho gjekk og stelte til kvelds, kom ho heile tida i hug noko ho hadde sagt eller tenkt ein gong, for lenge sia, visst: At litt meir til mann enn folk flest er da Håkon. Ja visst var det frå før, men det var da like sant for det; det måtte det vera!

Når han kom inn til kvelds, da vilde ho sjå det, 61alt anna fekk bli små ting i mot det at han var den han var. Sia, når dei vart to-samen, skulde ho snakke ut med han. Ho heldt på å gå Tale over ende eit par gonger, gjentungen var så alt for hjelpsam og i vegen, som ei veninne når du har det vondt.

Lea og dei andre på Henningstad hadde ingen ting med dette. At eg ikkje laug menneske fullt! angra ho seg. Lea kunde gått heim med det at dei var eitt menneske i denne handelen, Håkon og Ragnhild, eit ektepar. For det er vi trass i alt, sa ho der ho gjekk og sette fram på borde. Men det hjelpte ikkje stort. Det var som det var. Hadde enda Håkon komme inn ein gong.

Håkon kom inn i lag med dei andre. Kjøkenborde var fullsett med folk no veka lang, det var skuronna og det var grøfting og sjøl veit kva det var. Han såg på henne med han stod og tørka nevane sine, såg lognt og kvardagslig på henne – det var ein unaturlig ting at det eine menneske kunde sjå så tomt på det andre. Det var ei løgn midt opp i opne auga på henne.

Da merka ho noko etter kvart. Det måtte vera det dei kalla missmot. Det kom og la seg over henne, ei grå tyngd, ein vond trøytte, ho åtte ikkje makt til å vise det frå seg, – det var visst blode i folk som heldt på og vilde døy? Om ho snakka til Håkon no, om dei var aldri så to-eina, da vart det slik at det heller burde vore ugjort. Han hadde latt henne gå her og vera nar for seg. Det var 62umulig å snu på det. Han hadde vore i stand til det.

Men var det nødvendig å fara fram slik mot henne? Ho syntes det svara ja nokon stads.

Håkon skulde åt kvennhuse den natta, Hallvard måtte få sova ut. Det var enda godt. Ho sov ikkje dårlig, tak og anna utover natta. Ein gong tenkte ho på å stå opp og koke kaffe, bera nattkaffe ned til mølnaren, slik ho ofte gjorde det før i tida. Men i det siste vilde ikkje Håkon ha kaffe. Det var bra det òg, – ho måtte mest le når ho såg seg sjøl komma stigande med traktering, ei makelaus kjerring til å ha omsut for mannen sin: når ho kom og skulde rifle opp han, som Lea sa. Han visste kva ærend ho kom i, det hadde ho set på han før han gjekk, enda han ikkje lest vita nokon ting. Eg finn han tids nok, trøsta ho seg.

Morgonen etter var han sømnig å sjå til. Ho fekk vente til han hadde sove.

Da høvde det som det skulde vera skapt for dem. Dei vart åleine i huse. Det var utpå ettermiddagen, før folk kom inn til nóns. Det hadde regna heilt til da, jamt og tett, men no lettna det i vére, regne sina opp, og takrenna tagde mest som ho lya etter det. Ein kunde kjenne på seg kor grøn grasvollen lyste, kor det gulna på åkeren. Dei hadde fått denne stunda til givande.

Håkon tok eit blad og stod og såg i det. Ragnhild stod bortved døra til kjøkene. Den eine venta på at den andre sa nokon ting.

63Da la han bort blade og såg på henne. Men det var eit sløkt menneske som såg på henne, så godt som. ikkje noko menneske. Ser han slik på meg no? tenkte ho.

Ho ser ut som ho ikkje vil tru eitt ord av meg, kom det for han. Ho veit alt, og ho veit det rett og visst, ho krev berre at eg skriv under på det. Han smilte, men det visste han ikkje om.

Den smilen tykte ho var det vondaste ho hadde møtt. Det gjekk ei klage gjenom all hennes kropp og sjæl, at rettno veit eg ikkje – –

Men der stod dei. Kven skulde ta til seg auga først? Det får kanskje bli eg like vel, sa det i Håkon. Ragnhild tenkte ikkje, ho stod der berre og var seg sjøl og borna og heimen. Det var vettlaust at dei stod slik, der måtte da bli ein ende på det?

Endelig såg Ragnhild ned. Da manna Håkon seg opp, kremta eit par gonger og sa:

– Det er så det. Det har skjedd som skjedd har. Da ho ikkje svara, la han til: – Eg burde visst heller sjå ut til arbeide mitt.

Men det han vilde sagt, var at der står du og Periander og heile menigheita, og her går eg.

Ragnhild såg i golve enda. Ho kunde tydelig høre han smilte, som ein godfjott til kar: det var seg sjøl han smilte seg bort frå. I det same tok ho etter vêre, for no rømte han, ho fekk aldri tak i Håkon meir; ho stod att her åleine. Ja ja, da er det ikkje noko meir å stridast om, trøsta ho seg. 64Ho visste det var sjølve elende i henne som treiv etter den trøsta, men det fekk vera det same. Enno ein gong såg ho på han, og der med gjekk ho ut.

Han såg på døra ei stund, ho hadde gått så stilt i lås. Han burde ha hindra at det gjekk slik, sa han seg. Og var han berre ein mon friskare, da tok han striden no straks. Alle korta på borde, og neven i borde visst det måtte til. Han tok til og synte henne det i tankane: No går det i land med heile handelen, vi har alt eit bud som bergar oss, som byd oss velstand. Eg såg det måtte bli fortenest der. Eg er åtalslaus mann, slik. Resten bed eg om tilgiving for. Elles veit du det, lite grand urett lyt ein tåle, når det rettaste berre får skje.

Det var i alle fall ikkje Ragnhild som skulde døy om ein 8-9 månar. Han unte henne både liv og lagna, det torde han påstå. Det var ikkje seg sjøl han fekta for. – Eg må sette huse i stand, sa han, det har eg fått meg pålagt; det kan eg ikkje la nokon Periander hindre meg i.

Døden er noko av det viktigaste vi har for oss.

Ragnhild stelte i stand nónsmaten. Så kom dei inn, kvar frå sitt arbeid og kvar på sitt vis. Det hadde all tida vore ein hugna i folk som kom inn og vilde ha mat av henne. Dei ser så mildt på borde med dei leitar fram til sessen sin, eller dei lest ikkje ha tanke for slikt. Somme er reint lykkelige å sjå til når dei får seg mat. Andre har anna å tenke på.

65Det var ikkje ansles i dag. Ho stod bortved komfyren og såg dem, glømte seg mest ei blink. Håkon såg opp som snarast og bort på henne, han var gjerne redd ho nekta å ta føda til seg. Nei da, no kom ho og sette seg til bords.

Etter kvart ansa ho på at ho hadde tukta han i hardaste lage. Det hadde vore lettare for han å bera om ho hadde skjent på han. Han var mangt og mykje, han var mange menneske i grunnen, men han var eit barn. Det er vi kanskje alle samen, men var nokon det så hjartelig som han?

*

Før veka var slut hadde Håkon fare heimafrå.

Han skulde eit erend vest i øyane, fortalde han, der var eitt og anna å ordne opp etter i sommar. Men sanninga var at han vilde slå seg ned der ute og døy der. Han merka han hadde mindre levetid att enn han først trudde. Mindre makt hadde han òg, dei vart han for dryge dei han hadde i mot seg. Han braut av tilvære sitt og sa farvel med tid var til.

Det kom over han ein dagen med han gjekk og tenkte ut som ein slagplan mot somme vanskane, spørsmåle stakk tvert i gjenom han: – Er eg far min? Han stana og vilde verje seg mot det. Han hadde set det i auga til Ragnhild, her om dagen, ho stod og tagde og stirde på han. No såg han det tydelig: det var redd ho var; ho såg som ein Didrik i han. Javisst hadde han set det hoss andre òg, dei var ikkje for visse på kven han var. Periander 66Henningstad, tenkte han. Eg ser deg. Du har fått mange med deg no.

Han augefór det med ein rolig smil. Var han ein som leid urett først det bar i mot for han? – Det er ei løgn som held på og skal bli sanning, svara han seg.

Det òg stakk han i denne stunda: Ragnhild hadde ein angst i seg, at han gjekk og drømte om andre kvinner, om Borgny Henningstad, rett ut sagt. Det òg var ei løgn som kunde bli sanning ein gong. Men Ragnhild kunde da ikkje vera så fiendsk i mot han at ho ønska ho fekk rett?

Sia om dagen hadde han eit lite tak med Hallvard. Guten tok det så rart. Han gav seg og var snild, såg på far sin og tok til vettes, ein vaksen og mild liten mann. Som han sjøl gjorde ei tid, i mot sin far. Kan hende merka Hallvard at denne farkrypen hans var ikkje frisk lenger? Eller han kjente på seg at mor hadde fresta å trø han ned? Lat gale vera godt, – eg går ikkje her lenger! sa han.

Der med var det avgjort.

Om kvelden møtte han Kasper Kiran. Han hadde ymse å fortele, ting som Håkon burde tenkt over og gjort av med all som først. Men i auga til K. K. såg han det same, ei sorgsam lita undring over at Håkon heldt på og gjekk den vegen.

Det gjorde ikkje vondt, tvert i mot. Det sa han berre at denne striden skulde han ta seg fri frå. 67Der var sagt nei til han, helsa og levedagane var han ikkje forunt; han var utan andsvar.

Om natta låg han vaken. Det var ei langvarig natt, og ei underlig natt å leva i. Avgjerdsla var over han. Det var ei høgtid å kalle. Eit farvel med alt i hop.

Først vilde han gå heimafrå, og gå seg sør og sør gjenom lande, som den ingenmannen han var, vandre og vanke, i aust eller vest, bli borte for både Gud og verda. Men etter kvart visna den tanken for han. Ein såg litt for tuslen ut når ein fór slik og bad seg fram, ein vart hund av det. Og minst av alt vilde han vera til plage for folk, det var just det han rømte for. Nei men han såg øyverda for seg, Ursvågen, der han leigde laksvald. Dit ut vilde han, ut i yttaste einsemda. Utanfor live. Der var romme hans.

Ragnhild sov. Ho sov så stilt, ein kunde tru ho låg død borti senga si. Gong og annan var ho vaken. Ho var i pakt med dei andre. Det var det som var døden for han! Det var ikkje spekulasjonen ho hata, det var personen ho vanakta. Ho kjente på seg han var sjuk, men ho visste det ikkje, ho tykte berre ho måtte vende seg frå han. Der var ingen ting å seie på det.

Morgonen kom. Han kunde stå opp og gå i gang med avferda.

Ja visst var det galen manns ferd. Dei var alle mot ein i det. Men kva har eit menneske rett til, 68visst det ikkje har rett til å rå over døden sin? For dette er min eigen død, sa han.

Han såg dagen i åsyna. Det var live han såg, tykte han, ei lys og truverdig sanning. Store skyhausar kom opp utor have, mørke andlet som steig og stirde, men under dem låg lyse over fjorden og haugane og gjorde all ting så vidunderlig kjent for ein; og stilt var der så det tok etter ein stakar.

Nei, ein lever berre ein gong, dei har sagt det dei som ikkje veit det, så det skulde da vera sant nok.

Vinden spela vârhendt over vassflata og dei gule ospene, han gjorde seg særlig umak i dag; han vilde visst gjera det enda meir trivelig i verda, det skulde vera godt for menneske å bu der. Ei religiøs sjæl, tykte Håkon, ho vilde ha hørt at no vandra Gud Herren over jorda, han trødde lint på henne, han gjekk i tankar, men han steig varlig for det. Han var ute og signa lande.

Håkon var ikkje av det folkslage. Men han hadde denne resten av live sitt, ein ørliten skatt i ei øskje, syntes han, og den vilde han berge. Han vilde eiga det, sjøl seg, i dag og nokre dagar til.

Eg er ingen slave, sa han. Han vart varm i sjæla av det. Han tilgav ingen, for der var ikkje noko å tilgi. Han bad heller ikkje om tilgiving, for der var ingen å be om det. Einsemda der ute var det han vilde ha. Resten skulde dei andre ha. Dei andre. Det var ikkje fint gjort, men han smilte 69åt dem. Ikkje for det at dei var urettvise mot han, dei kom berre for han så rare, dei vart sittande att.

Måsen hang i lufta, steig litt og fall litt, steig og fall. Tankeløysa vår, tykte Håkon. Eller tankane våre, om ein heller vilde seie det slik.

*

Han gjekk inn til Ragnhild og fortalde han kom til å reise bort, dit og dit. Budeia og eit anna kvinnfolk var òg i kjøkene. Det skulde vel så vera, det.

Ragnhild vart litt undren. Ja ja, han snudde andlete mot henne, og forklara: Det var noko skrót han skulde ha greidd opp der vest; han vilde sjå til å bli ferdig med denne ekspedisjonen sin ein gong. Som sagt, han kom til å bli borte nokre dagar ja.

Ho spurde om han skulde fara no i dag. – Det var meininga det. Han tenkte å få Paul til å skysse seg utover med skjøyta. Heim kom han alltid på eitt eller anna vise, la han til. Der sa eg det, smilte han innvendes. Ragnhild undra seg, kva i all vide verda det var som plaga stakallen, treivst han slett ikkje her heime? Eller tru om det var ei ny fekt han skulde ut i?

Ho lo, for ho hadde nøgda av mot enno: – Eg veit ikkje om eg slepper deg i veg.

Han la hovude på skakke, og smålo han òg: – Eg undres ikkje på deg.

– Eg burde ha vore med og halde i hempa på deg.

70– Ja ha, svara han og såg henne i auga att. Det burde du. Men: Du kan komma og hente meg heim.

Slik skulde ektefolk bitast ein gong i millom, så visste dei som hørte på at det var fred og forlik der i huse.

Ragnhild var ikkje større urolig enda. Vilde han så endelig ut å fekte med vase sitt, så lat han fara. Var han såra eller ulykkelig, da lettna det kan hende når han kom ut i lufta. Det var berre litt utrulig at det skulde vera han, dette, – det var eit frammandmenneske som stod der og lest som han fortalde henne nokon ting.

Håkon gjekk ned til sjøen og fann Paul, fortalde han om ferda og bad han skysse seg utover. Vêre var fint, Paul hadde slikt å gjera, og skjøyta låg der i stand og ferdig; der var pengar å tene med henne i dag.

Paul tok til å tygge og såg på han.

Ja ja, meinte Håkon, dei kunde vel legge i veg da, om eit par timers tid?

Paul tygg og ser bort, tygg og ser på han att.

Der med spyttar han og seier:

– Skal du dit ut?

Javisst skulde han det ja, eit nødvendig erend. Eit vrialt erend, han hadde ikkje stunda no til å fortele om det. – Du skyssar meg da?

– Hm! sa Paul. Litt etter sa han: – Eg skyssa deg ein gong før. Den gongen gjorde eg rett. Du fekk heim kjerringa di i den sjauen.

71Håkon vart harm, vart huga på å snu seg frå denne fånen og ro i veg åleine på ein småbåt, tenkte for ålvor på å gjera det; men han vann over seg og snakka vakkert: – Du gjer meg da den beina, Paul? Det kan snart bli den siste eg bed deg om, sa han.

Paul vart meir og meir snild der han stod. Han leid vondt, sistpå, han vilde så nødig ha sagt nei til Håkon, han visste ikkje kva han skulde trive til. Og Håkon var ikkje frakare karen no, han vart glad berre han såg det, sorgsam og glad på sjuk manns vis, ein kunde bli så ubøtelig åleine når ein var sjuk.

Da fortalde han heile soga til Paul, til ein forherda einstøring, at han var helselaus og måtte døy no, at han rømte frå verda si her før sjukdommen fekk vanæra han enno meir. Han laut ut med det heilt ned til minste tingen, for han vilde bli trudd, der måtte vera ei sjæl som trudde han, lat henne vera aldri så lita.

Ja slik var det. Siste reis kunde han seie. Han snakka seg mest full.

– Kva seier a Ragnhild? braut Paul han av.

Håkon rista på hovude. – Du skjønnar ikkje orde av det eg har sagt, sukka han. Fortalde eg henne korles det står til, da vart eg skikka frå dokter til dokter lande rundt, ein skal ikkje ha lov til å døy, om ein er aldri så stor ei plage for folk.

Paul tok til å tygge på ny frisk. Så bar det i spyttinga med han.

72– Du er ein trase, sa han.

– Det er da det eg står her og forteler deg. Men det må du komma i hug, at du har ikkje vorte granska i hjarte og nyrer og dømt frå live, har du det? Ikkje du nei, men eg; og ikkje dei andre heller. Eg skal skrive det til henne. Eg skal bruke resten av tida mi til det.

Dei såg på einannan. Dei tykte det var langt millom dem. Austpå fjorden glittra småbåra i sol, ørfint som eit auga dirrar når dagen blir det for lys. Men strendene var blinde dei, dei stod der i eit slag lykkelig sømn, kvar odden og kvar vika med sitt andlet. Paul såg det kanskje han òg.

– Nei, sa Håkon, eg furtar ikkje. Same kva de seier. Men vi må vera brukande i verda. Mange ting er fine nok der dei ligg, og mangt eit menneske veg tungt i Vårherre si hand, men jordlive vrakar dem, dei er ubrukande her; dei blir sendt vest i gløymsla, dei får døy i nåde, er ikkje det vakkert nok? Ja dette skjønnar ikkje du, enno da, det er finnfadervåre for deg, eg seier det berre for meg sjøl.

Der kom ein blunk i auga til Paul, han var syndfri nok, men smådevelklok: vi kan vente oss mangt slag av den som er sjuk, det kjem fram da.

Håkon spurde om det var avgjort da. Så fór dei om to timar?

– Kan vel gjera den gjerningen òg, eg, mumla Paul. Men synd og skam er det.

– Å bryte av tilvære sitt, det er synd det ja. 73Og skam. Det blir da dømt der etter òg. Men eg gjer det like vel. Kanskje eg er den siste av dem som gjer slikt. Dei andre har sin lov å gå etter, eg vil kalle det småmannsloven eg, ja nei lat meg få vera ærlig og snakke ut! Av menneske har eg berre deg å snakke med no.

Eg vil berre seie deg det, at for meg er det himmeriks rike å rå meg sjøl i visse ting. Far min, veit du, han var tilskoren etter same galnemønstra han. Det har seg slik med somme. Men no, i denne dag, skyssar du meg unda vegen, Paul. Det er ikkje nokon liten gjerning du da gjer. Men jamenn er det rart, gut!

Ja ja, så kjem eg klokka eitt da. Mat har eg med for oss båe to, eg trur eg bad Ragnhild om det. – – Men du! sa han, han kjente i lommene og vart blank i auga, kom så fram med pipa og stod og sette pekefingen ned i tomme hovude på henne. Har du tobakk på deg?

Paul langa han posen, det skulde vera røykande vare, trudde han. Håkon sette seg beint ned på vollen og stoppa pipa, han smilte heilt for seg sjøl og var lykkelig mann. – No er det snart halvåre sia eg unte meg den her gleda, fortalde han. Ein har plikter mot andre, veit du. I dag har eg teke meg fri. Han røykte og såg djupt ut i vêre. Dette var ei stund!

Men han skulde heim att, var sant. Eit stykke opp i vegen kommen stana han og banka utor pipa, ho var halvrøykt. Han vart ståande still og 74sjuk. Tobakken gjorde han svimren og kald, no som sist han fresta han, han vart elendig all igjenom, hjarte var det ikkje verdt å legge merke til. – Å ja men det går over, trøsta han seg; det er berre døden som ikkje går over. Han går over med eit belj, sa guten, men det var no han det; han sa noko anna sia, er eg redd.

Men Ragnhild ho held meg truande til alt.

*

Hallvard kom ut i matkammerse da mora heldt på og la i ferdaskrine. Han spurde kva som stod på, skulde far ut å reise?

Ho fortalde han det ho visste om det, utan å sjå opp.

Han stod litt og fikla med brødkniven, kjente på egga, såg på skafte, la han frå seg og laga seg til å gå. – Lat han reise, sa han.

Ja kvifor ikkje, meinte ho.

– Eg skjønnar snart ikkje nokon ting eg, mumla Hallvard. Mora svara ikkje. Da retta han eine armen i vêre, strekte seg og gjeispa likesælt, men let neven falle mot veggen med ein dunk: – Eg tenkte meg ikkje til å gå heime all min dag eg heller.

Ragnhild svara ikkje. Ho hadde venta det lenge nok. Ho fraus der ho stod, kom ikkje på kva meir ho skulde gjera, ja kva var det? Nei, skrine var ferdig det. Men Hallvard ønska seg her i frå. Han òg ja. Tida hadde gått så mildt her, åra dei hadde fare som du berre sat på toge og fór, men kor hadde det bore av? Ho manna seg opp og 75sa seg, at no er vi her, og gutungar i den alderen dei trår ut i verda – Stavsund-garen kunde da ikkje jaga folk i frå seg? Tøv!

– Nei du veit, eg får sjå i det litt. Det hastar ikkje med meg. Men ikkje som eg skjønnar han.

– Nei nei. Men det hastar det no heller ikkje med.

Hallvard la litt på hovude, liksom han fresta å sjå saka frå ein annan kant. Men han kom snart i hug at det var ein matbete han skulde ha, ein liten tjyvbit millom måla. – Får eg det, sa han, da kan verda gjerne stå på hovude om ho vil.

Ragnhild levna til og bad han forsyne seg, der, og der! – eller var det noko anna han vilde ha? Det hadde aldri vore lett å få noko hold på han. Ho såg hjartelig på han med han åt.

Ho visste lite om kva som budde i denne gutladden, men det fekk vera det same. Det skulde bli årti å sjå kva han voks opp til, det sveiv for henne at det var det ho var her for. Nå, men der stod matskrine, ho fekk sjå etter om ho hadde glømt noko.

Nei Hallvard var det ikkje farlig med. Men over Håkon måtte der ha komme ei ulykke av eitt eller anna slage. Der måtte vera ei vond makt som hadde fått klo i han. Kan hende han berre skulde i veg og range seg utor desse spekulasjonane. Han pla alltid seie nokre ord til henne, når der var einkvart i vegen, ho hadde da visst alt om han heilt til no? Nytta ikkje å spøre heller, det 76kjente ho på seg. Men var han på Didrik-vegen da, som Lea sa ein gong? Det kunde ikkje vera til.

Hallvard sa med det same han skulde ut: – Veit du at ‘n far har vore med og kjøpt eit skip, – det som forliste i sommar?

Ragnhild visste det ja.

– Å, du veit om det? Ja men det var ikkje dumt handla, det seier alle.

– Alle?

– Alle som snakkar om det ja. Hadde ikkje krigen komme, da kunde det ha blitt pengar å tene på det, veldig.

– Det kan der vel bli enno, det, svara ho over arbeide sitt.

– At han ikkje klemte til og kjøpte det åleine!

Det fekk han ikkje noko svar på, og slong sin veg.

Boken er utgitt av bokselskap.no

Last ned

Last ned hele boken til mobil/nettbrett i .epub-format eller som .mobi.
Du kan også skrive ut boken som .pdf eller html.