Kvithåringen

47Det var seint på kvelden, men den eine etter den andre bad han Anders om ein stubb til. Han sat lenge og ikkje svara, og det var dei ikkje uvante med. Med kvart rista han på hovude. Med kvart mumla han. – Nei, ikkje den, sa han, for den sluttar så stygt. Ikkje den heller nei; det er ingen som skjønnar det no for tida. Å nei, det er vel så: det er anna dei vil ha; det må full så vera. Men: Når dei vil ha ein stubb med lære i, da skal dei få den, – han retta seg bein, slo seg på knea og kremta seg til.

Det budde ein mann på Lauvset i gamle dagar som heitte Hans Jørnsa, han hadde trefot.

– Skal du endelig fortele om vanskapningar da? sa Åsel. Kan du ikkje fortele om rettelig folk?

– Så-å? flirte Anders. Vanskapningar er ikkje rettelig folk det, kanskje? Ti still du, du er berre barne enno, så gammal du er. Det gjorde ikkje illt om du tenkte ein tanke på slike òg, gong i millom. Ikkje var han vanskapning heller, han Hans Jørnsa, han var ikkje fødd med trefoten, han hadde mista rette foten sin den tid han var utanlands, i krigstenesta. Vanheppen mann er ein mann det òg.

48Hans Jørnsa var rikmann millom dei andre i bygda. Derfor såg han seg vel for, før han gifta seg. Da var han over dei firti. Ho han leita seg ut til kone, var berre ung, men ho var av godt folk, ifrå Håberg her enda til, av gammalfolke på garen; ho heitte Dåret. Vakker var ho òg, og stø og staut i all si ferd, han såg mykje på det. Folk ønska både han og ho lykka til. Og godt og vel levde dei i hop. – Ingen visste anna enn at ho heldt av mannen sin, for Hans Jørnsa var ein staskar å sjå til, – eg snakkar ikkje om trefoten, for den hefta han ikkje stort –; og så klædde han seg finare enn andre, det hadde han lært seg med han var ute, og det hadde han råd til. Prest og lensmann, og anna stort folk skulde vera, gjekk alltid bort og helsa på han når han var til tings eller messe. Han var elles den som sa meininga si til dem, når det slik høvde.

Dåret var han byrg av. Ho er det likaste eg har på garen, pla han seie. Men tida leid, og born fekk dei ikkje; det gjekk fem år. Hans Jørnsa lest aldri som han ansa det. Folk tok til å ha vondt av han; for det å gå barnlaus ektemann, det var hardt i den tida, det var både skam og straff. Somme lo seg imillom, men aldri så han merka det: han var ein gammal gjelk, sa dei. Hans Jørnsa visste om det like vel, og nemnte det med einkvan og lo. Han lo litt for høgt, tykte dei. Det måtte svi ikkje så lite da, kor som var. – Det blir da både hævt 49og gjævt på Lauvset, let dei; det blir ikkje ungeflokken som riv sund rikdommen millom seg der.

Dåret vart det mindre om etter kvart. Dei kunde sjå det som vilde, at ho tok seg nær av det.

Så var det ein dag det sat ei veninne hoss henne, ho heitte Ane-Marta og var gjenta enno; ho var austant Segelsund-grenda. Dei prata hit og dit som kvinnfolk gjer. Gjenta vilde helst snakke om gutane, det var så mange av dem, og bra nok for seg alle saman, men ho vilde ikkje ha dem; dei kom for henne berre som gutungar. Men kva sa ho Dåret om han Tosten? Var ikkje han litegrand til kar lel?

– Kven for ein Tosten? spurte Dåret; ho spurte så kvast.

– Han Tosten Brudalen veit eg, sa den andre. Er ikkje det ein vakker gut?

Da vart ho vâr at Dåret hadde skifta hamleten og sat og stirde stivt på henne.

– Han er da for vakker åt deg, sa ho

Ane-Marta lo til det, men forundra var ho, visste ikkje kva ho skulde seie; så sa ho like snart at han hadde for lyst hår; – det er da kvitt å kalle, sa ho, som på småguten eller gammalmannen.

– Det var han du tenkte å råke her i kveld, kan hende? sa Dåret, og no hørtes ho ikkje blid ut.

Tosten Brudalen var ofte på Lauvset og arbeidde, for dei gjekk ein liten skokk med vaksne karar heime i Brudalen, og denne Tosten likte Hans 50Jørnsa omframt vel; – han er tå rette slage, pla han seie.

Nei, Ane-Marta hadde ikkje havt slike tankar da ho kom dit, det sa ho seg fri for, – ho reiste seg og sa farvel straks etter, ho likte seg ikkje der lenger, og ikkje heller var ho likt der i stua.

Men Dåret kom og vart med henne ut, vart med henne på vegen inngjenom skogen, for det var slik ein utleita finvêrs-kveld og sommars tid. Dei sette seg på kvar sin stein attmed vegkanten. Da sa Dåret:

– Du kan gjerne få ‘n Tosten for meg.

– Ja for deg? meinte Ane-Marta. Du som er gift? sa ho.

Dåret svara at ho visste ho var gift, den andre trong ikkje minne henne om det. – Men du ser korles det står til, at eg får ikkje barn, sa ho. Og det er ikkje mi skyld, det er umulig for meg å tru. Men mi skyld blir det like vel, eg fører skam over mannen min for all bygda.

Dåret bøyde seg framover og gret i hendene sine.

Ane-Marta vart forfæld. Dei snakka lite om slikt, den tida, og hendte det nokon gong, da måtte ein le med ein sa det. Men ho gjorde seg hard og sa:

– Men du har ikkje lov til å lokke ‘n Tosten, om det er aldri så synd i deg.

Nei, lov har eg ikkje, sa Dåret. Og ikkje skal eg gjera det heller. Eg får heller lide det som er 51lagt på meg; eg får stå ut straffa mi. For det vil eg fortele deg, Ane-Marta, at det var han Tosten og eg, frå først av. Det var rikdommen som narra meg hit, eg ser det no, eg skal ikkje skylde berre på far og mor. No skal det straffast. Men eg veit ikkje; eg synes eg har rett til kva eg vil for den saks skyld. For ikkje veit eg korles han Hans Jørnsa levde, den tida han var ute. Eg har hørt eit og anna om slikt; eg har enda hørt dei kan bli barnlause. Skal eg lide for ulevnaen hans? Eg gjer det ikkje, hører du! – ho ropa så det lya i skogen.

Ane-Marta fortalte at ho grodde fast til steinen der ho sat. Da ho reiste seg, kjentes ho både lemmelaus og mållaus. Ho la handa på hovude til Dåret, ho visste knapt om det; ho visste ingen ting å seie.

– Det var best om du fekk han Tosten, sa Dåret. Om eg ikkje unner deg han, så trur eg at eg da måtte bli fri det verste av det. Eg er redd meg sjøl! ropa ho.

– Nei, svara Ane-Marta. No blir det ikkje så eg tek han Tosten, om eg kunde få han.

Med det skildest dei.

Dåret meinte å ta same vegen heim att, men da ho kom dit vegen tek av til Brudalen, tok ho den. Det var som ein beinveg å kalle, men han var ikkje rar, var mest ikkje gåande mange tider, så blaut var han. Den som kom den vegen, måtte ha erend til Brudalen, det kunde ikkje sjå ansles ut. 52Dåret snudde to gonger, men det bar ikkje bedre til enn at ho kom gjenom garen i Brudalen. Ane-Marta hadde snudd og lurt seg etter henne, for ho hadde ein ank i seg. Ho såg alt i hop.

I Brudalen vart Dåret innbedt, ettersom ho kom der framom, det fór så sjelden folk der. Og erend hadde ho, når det bar til, dei hadde arbeid for han Tosten på Lauvset, mannen hennar låg så reint for hardt i det. Da ho skulde gå, sa mannen i huse at det var likast einkvan av gutane vart med henne over vade i elva, for der var det lite farande for kvinnfolk. Da vart det Tosten som laut følge henne, han som var halvvore som ein dreng på Lauvset; det var ikkje noko rart i det.

Det var langt millom steinane i vade, og elva var flo etter regnvêre, det hadde vore slikt hundedags-regn. Desutan heldt det på og vart mørkt. Det var ikkje anna råd, han bar henne over. Da han skulde sette henne ned, vilde ho ikkje sleppe han. Ho gjorde både ho gret og ho lo.

– Lat oss vera folk, kor som er, sa Tosten

– Da har du aldri vore glad i meg! sa ho.

– Det har eg, sa han. Det har vore vondt nok for meg mang ein dag å vera på Lauvset.

– Da er du ei sål til kar! sa ho.

– Du kan halde meg for det du vil, svara han. Men eg kjenner mannen din. Visst eg ikkje det gjorde, det var eit anna mål. Da stod eg knapt slik.

Han følgde henne fram på rette vegen, og der sa han godnatt og gjekk heim att.

53Ane-Marta kom til Lauvset rett som det var etter den tida, ho kunde ikkje bli derifrå, og ho og Dåret hadde stødt mykje usnakka med einanan. Ein kvelden utpå vinteren sa Dåret:

– Korles blir det med deg og han Tosten?

Ane-Marta sa at det vart ikkje noko med det. – Eg skal så visst ikkje ta han bort for deg, sa ho. Han ser meg ikkje lenger, la ho til.

Dåret lo, og sa: – Så bakvendt kan det vera! Ein gong hadde eg handa i kring han, og da vilde han meg ikkje det grand. No hatar eg han, og no er han etter meg så eg mest ikkje nyt fred for han. Eg har sagt med mannen min at eg såg helst han Tosten aldri kom her meir. Han er blind som steinen, han svara berre at han Tosten skal ingen laste.

Og så fortalte Dåret korles det var med henne: at ho skulde ikkje gå med skamma gjenom verda, ho var langt på veg med barn. – Og om eg har synda i tankane, så er det han Hans Jørnsa som er far til det, sa ho. Lykka har vore bedre enn vette, sa ho.

– No gjorde du meg glad, Dåret, sa Ane-Marta. – Men kven var det der? sa ho med det same og såg til glase.

– Har ‘n Hans komme heim da? sa Dåret, ho vart glad i måle.

Dei sat to-eina i stua. Mannen sjøl var ute og kjørte, og tausa var i fjøse. Det brann berre ein liten lysstubb på borde. Og einkvan kom om glase 54og inn. Det var ikkje han Hans. Han stod i døra og helsa, og tok av seg huva. Alt dei såg av han, var det lyse håre, det kvitte på det i mørkre. Det var han Tosten. – Bli ikkje redd meg om eg er stygg, sa han.

Dåret gav eit lite rop frå seg og vårt sittande stiv. Ane-Marta manna seg opp og bad han gå att, han hadde ikkje noko her å gjera. – Og gjekk gjorde han. Det tok litt tid før Dåret kom seg att.

– Har du set noko så nifst som den kvite hårtenna! sa ho. Som ein frå dauen eller kirkegaren! sa ho.

– – – Da våren kom, vart Ane-Marta og Tosten forlova. Ikkje lenge etter fekk dei på Lauvset ein gut. Han hadde lang, skinande kvit luv på hovude. Det sa ingen noko om, dei vilde ikkje akte på slikt med eit småbarn; men guten fekk kvitt hår, og det enda båe foreldra var mørkvorne og det ikkje fanns kvithærd menneske i folke deira. Dåret nemnde ikkje orde om det, utan med Ane-Marta. – Du veit han skræmte meg den kvelden han kom her, sa ho; og Ane- Marta slo seg til ro med at det kom av det, ho hadde hørt så gale før. Ho hørte Dåret snakka sant. Hans Jørnsa undra seg litegrand i førstninga over denne kvite luggen, men så kom han i hug at ein av brørne hans hadde kvitt hår med han var liten, han vart tålig mørklet for det.

Men folk i bygda snakka sitt om det. Dei tykte det var vel mykje til lyst hår; og av og til 55fekk Dåret eit lite ord. Ho lest aldri som ho gissa kor dei vilde av. Men ho vart bleikare og skrinnare etter kvart. Til slut vart ho liggande. Ane-Marta kom og var hoss henne. Hans Jørnsa var blind som steinen enno.

Da seier Dåret beint ut til han ein kvelden, han stod attmed senga hennar:

– Du går og er tungsint, ser eg.

– Må vel det vera, når det er som det er, svara han.

– Ja, sa ho, eg skulde ha snakka med deg før. Men ikkje veit eg kor eg skal byne og ikkje kor eg skal slutte. Eg veit at eg skulde ha straff, og at no har eg fått henne. Men at det skulde gå utover deg, det er det som er så tungt. Det går rundt for meg.

Hans Jørnsa klipte berre med auga; men Dåret ansa ikkje det, ho heldt fram:

– Du skal vita og tru det som er sant, Hans, at litle-guten han er du far for, han Tosten har ikkje komme halvnær meg slik. Det er berre med tanken eg har synda; og berre eg fekk lide nok for det, åleine. For det kunde ha hendt. Eg trudde ikkje vi fekk born nokon gong, det drygdest så lenge.

Ane-Marta måtte vera inne hoss Dåret støtt, så var ho inne den stunda òg. Ho fortalte, at ho glømte aldri kor stiv i auga han Hans Jørnsa vart. Han vart der ståande og einstirre på Dåret, men det var ulikt til at han skulde sjå nokon ting. Endelig 56ein gong kom han seg, og da såg han det som det var, og vel så det.

– Jaså ja, det er slik, sa han. Han var åt å svimre, store sterke karen. – Eg såg du heldt meg ikkje for stort til mann, sist på her, sa han. Det er slik du har fare!

– Du trur meg da vel? ropa Dåret. Du trur meg da vel no når eg har tilstått alt i hop?

– Skal eg tru deg? sa han; det var nær på han lo. Du held meg så toskut òg? sa han.

Han snudde seg og kom seg ut. Dåret vart liggande med auga i take all natta, det stod om både vette og live. Men om morgonen var ho kvikkare enn ho hadde vore på lenge. – Men skulde ho stå opp? sa Ane-Marta med henne.

– Ja, han trur meg ikkje, sa ho.

Opp stod ho, var ikkje snakk om anna; ho heldt seg på føtene heile tida. – Han skal tru meg! sa ho alt i eitt. Elles gjekk ho i draum gjenom alt som var. Gutungen var det verste. Ho anka seg høgt når ho måtte legge han til bryste. – Det må skje einkvart! sa ho. Ho gjekk etter Hans i rå og rom og sa det, så ho mest plaga han frå garen. Svara han henne, så var det berre stutt og hardt, dei same orda: – Du skal no ikkje gjera gråe sauer av kvite gjeiter heller, – dei sa slik før i tida.

Ane-Marta snakka med han; andre folk snakka med han. Svare var det same. Og så la han gjerne til, at han trudde snart all bygda 57snakka med to tunger i ein kjeft. Dei visste å fortele om det lang tid etter.

Dåret var trygg i trua. Ho hadde det i seg, at ho skulde få syne han ho hadde sagt sant. Vår herre måtte komma henne til hjelp, gjorde ingen annan det. Alt anna var ho langt bort ifrå. Ho svara som eit anna menneske når ein snakka med henne, men straks var ho borti sitt, ho rista på hovude og såg fram for seg. – Men meg trur han ikkje, sa ho. Det var inga sak da. – Du må slå ifrå deg det der, sa dei med henne. – Ja, når eg har stått ut det eg skal, så snur det seg vel, svara ho. Det kjem da den dagen at eg får syne han eg har snakka sant.

Det bar ikkje bedre til enn at høve baud seg fram. Hans Jørnsa vart liggande i gikta. Ho rente han slik i all kroppen, at han stod både på kne og albogar i senga. Verst var det i foten, – han hadde berre ein, som sagt. I langsamlig tid kunde han ikkje stø på han.

Noko hjelp eller trøst vilde han ikkje vita av, han var ikkje den, og minst av ho Dåret; han låg og beit i hop tennene og tagde, eller han smått bar seg når han trudde seg åleine. Ein kvelden går ho bort til senga hans likevel, legg handa på aksla hans og snakkar til han.

– No skal eg hjelpe deg enten du vil ha noko hjelp av meg eller ikkje, sa ho. Du blir aldri god utan du får hellig jord på foten din, eg 58har snakka med folk som veit det. Eg går i veg i den her natt.

Han såg verkelig på henne; han var så i nøda. – Trur du det hjelper da? sa han.

– Ja, det seier dei og trur dei fullt og fast, sa Dåret.

– Det er ei stygg forrettning og ei vålig gonge, anka han seg.

– Den skal eg gå, lét ho. Og da trur du meg vel, Hans? spurte ho.

– Eg veit ikkje det, svara han.

– Når eg går dit, da må eg vera rein for løgn; det veit du, sa ho.

– Eg skal tru deg visst eg blir frisk, sa han. Og la så til: Da først veit eg du har vore der.

Dåret gret, ho vann ikkje anna. Ho sa at ho skulde gå om det var dubbelt så svart ei natt og dubbelt så stor synd å gjera det.

Det var seinhaustes og månemørkt. Det var uhuglig så stilt i vêre. Dåret venta til folk hadde lagt seg, for ho måtte ikkje råke nokon på ferda. Ho var bleik av seg da ho la i veg, og Hans Jørnsa var på og vilde halde henne att, men han fekk ikkje opp måle; det måtte skje som ho vilde, sa han sia. Ho smilte til han frå dørstokken.

Det var langt frå Lauvset til kirka den tida, og vegen gjekk over svarte marka for det meste. Ho var lenge borte. Hans Jørnsa heldt på og vart illsvien for henne, trudde mest ikkje ho kom att.

59Da ho stod i stua att, var det mykje over midnatt. Det var ikkje frakt med Dåret da. Snakke kunde ho ikkje, og i andlete var ho ukjennelig, ho stomla til vass-stampen og drakk ei heil koks med kaldvatn. Men under kofta hadde ho ein pose med mold.

– No har eg vore der, sa ho endelig. Og no skal prøva stå, sa ho.

Det lyste og skjein frå auga hennar. Ho la svarte kalde jorda på det vonde knee hans, og oppetter lår og nedetter legg, og batt klutar i kring.

– Det er frå grava til den gamle Håbergkallen, sa ho. Han fekk elles rundelig att av meg både med jord og mangt anna.

– Såg du noko? spurte han. Såg du noko stygt? spurte han.

– Det var stygt alt i hop i natt, svara ho. Kunde ingen ein ha gått den vegen med ei løgn for Vårherre.

– Men du er så rar, synes eg? – han såg vantruen på henne.

Da var ho åt å sige i hop. – Jaså, du trur meg ikkje enno, sa ho.

Han bad henne gå og legge seg, for sveitt var ho så det perla i panna, og bleik og kald var ho så ho både skingla og skalv. Ho la seg borti benken med klæane på. Ei tid gjekk der, så hadde ho sovna; men ho bar seg ille i sømnen. Hans Jørnsa stod opp og var over golve og 60breidde bedre på henne. Han var det, fortalte han, han tenkte ikkje eingong på at det var rart han kunde gå. Sjøl kunde han ikkje sova; det var ikkje slik å ligge med vigd mold innpå holde. Han syntes han hørte allslag ulåt utom veggen, og jorda ho saug han gjenom all kroppen; ho mergtok han reint. For foten skulde han aldri ha gått igjenom slik ei natt, men for Dåret si skyld fekk han tåle det, meinte han. Han var ikkje mange merkerne da dagen rann.

Han hadde teke etter sømnen like vel, da Dåret stod over han.

– Korles er det med deg? spurte ho.

Han kjente på seg; så sa han: – Jamenn meiner eg eg er lite grand likare.

Var det ikkje vondt når han lea på foten da? når han gjorde slik og slik? spurte ho.

Nei, det var reint utrulig: Foten var som ny å kjenne på.

– Trur du meg no da? ropa ho.

– Eg lyt vel til å tru deg no, svara ‘n Hans Jørnsa.

Han skulde stå opp og gå på foten! bad ho. Og det måtte han. Han gjekk over golve. Han gjekk ut, og stua rundt. Han kjente ikkje vondt i foten.

– Jamenn er eg god no ja, sa han. Så lenge det varar, la han til.

– Det varar all din dag, Hans! ropa ho. Ho var så glad, ho både gret og lo, ho gådde ikkje 61kva ho sa eller gjorde. – Eg visste da eg vann til slut! lo ho. Eg visste da du skulde bli glad i litleguten din!

Hans Jørnsa snakka kona si til rettes fleire gonger, ho skulde ta det tålig, for no trudde han henne og no skulde det vera glømt. Men ho var ikkje med seg sjøl lenger. Ho vart så ifrå seg utpå dagen, at dei måtte til sengs med henne, og da det leid på natta måtte dei binde henne. Ho hadde mist vette. Med kvart lo ho høgt og snakka om mannen ho hadde kjøpt, det var ein stor og kostbar mann, og somtid gret ho og bad for seg, at dei måtte ikkje komma, ho skulde aldri gjera det meir! – Ser du kirka! sa ho. Ser du grava kor ho gapar til himmels? Hører du han oppi lia! Hører du han ikkje? Slik heldt ho på. Ho forfælde alle som i stua kom.

Hans Jørnsa vart ille til motes. Det tok så på han at det vart snart berre skuggen att av han. Endelig ein dagen tok han seg for å prøve einkvart, og da visste han ikkje rettare enn å kjøre austover til Sandbakken, der han Tosten og ho Ane-Marta budde, dei var gifte no og hadde kjøpt seg gar. Det var armelig dei kjente han da han kom inn. Han fekk for seg Tosten på tomanns-hand. Han såg på han og sa:

– Det står til dårlig heime hos oss, som du kanskje har hørt. Og no skal du svara meg som ein hedersmann og ein mann: Har eg vore for hard med henne?

62– Det har du, Hans Jørnsa. Du har fare vill, sa Tosten.

– Du seier eg er far til guten vår da? – han såg stivt på Tosten.

– Etter som du spør, så skal eg svara, sa Tosten. Ho Dåret og eg er så fri einannan på det vise som folk kan bli. Og tankane skal ein ikkje straffe eit menneske for, det veit du, Hans Jørnsa, likså vel som anna folk. For da vart det hardt med straff i verda, sa han. Enda får ein svi for dem, la han til.

Da retta Hans Jørnsa seg bein og sa:

– Du skal ha stor takk for dei orda, Tosten! Eg visste det før eg fór hit, at eg hadde fare vill i det der. At eg ikkje gjekk til deg før! sa han.

– Eg undres ikkje på deg, sa Tosten.

– Men kva rår du meg til no da? spurte Hans Jørnsa.

Tosten tenkte seg vel om; så sa han:

– Gode råd er dyre som dei plar vera. Før kunde du ha fått eit, men da hadde du ikkje brukt det.

– Men du kjente da ho Dåret bedre enn eg gjer? sa Hans.

– Vil du som eg, sa Tosten, så spør vi a Ane-Marta kva vi skal finne på. Ho kjente henne.

Dei så gjorde, og Ane-Marta ho sa at dei skulde bli med Hans Jørnsa heim båe to, så trudde ho mest at resten greidde seg opp sjøl. På vegen fortalte han om molda ho hadde henta.

63– Veit det før, sa Ane-Marta. Det var just den eg tenkte på. Ho skal hjelpe dykk ein gong til.

Dei kom inn i stua alle tre, der Dåret sat på senga. Ho var rolig no, kunde vera det takomtil, men det såg ikkje ut til ho kjente dem. Da sa Ane-Marta:

– Her kjem vi med mannen din. Han har vore hoss oss og fortalt at han trur deg. Han har snakka med mannen min, han veit alt i hop no. Hører du kva eg seier, Dåret?

– Ja eg hører deg mest, du sitt oppi fjelle og lét stygt åt meg, sa ho. Men eg er ikkje redd, same kor mørkt det er, for eg har det gode med meg, eg er ikkje redd nokon ein lenger. Eg betalte for molda. Eg vann! eg vann!

Ane-Marta tok handa hennar og sa: – No skal ‘n Hans, mannen din, til kirkegaren og gi att molda du lånte. Det blir ein langlang] rettet fra: lag (trykkfeil) veg for han som berre har ein fot. Og ei svart natt er det.

Da reiste Dåret seg, og til å sjå seg i kring i stua. Dei spurte kva ho såg etter.

– Eg veit ikkje kor det vart tå ytterplagga mine? undrast ho.

Ja kva vilde ho med dem?

– Eg må bli med han, svara ho

Ho fann fram plagg og anna, kofta og stortørklæe til slut; ho fann fram posen med molda. Dei andre venta så dei sveitta, for no måtte det skje einkvart. Ho kom og tok Hans i handa og vilde gå. Og rett nok: Da dei stod på gonga, 64såg ho frå den eine til den andre og kjente att dem. Ho såg på posen, og ho såg på mannen sin. Ho smilte forundra og sa:

– Er det verkelig så at eg har vore ute og gått med den her da?

Ja, det var da det.

– Ja, eg minnes det no, sa ho. Og god vart du, Hans? Og no er det overstått, og no trur du meg? spurte ho.

– Ja, og no skal du tru meg! sa Hans Jørnsa.

Enno eit tak stod ho og såg på dem. Så bar det i gråten med henne. Dei let henne ha si tid med det. Det var einkvart som måtte ut.

– Skal eg verkelig tru det her da? sa ho, ho såg på dem att. Og litt etter vart ho enda lysare i andlete, og sa: Men da har vi ingen ting å gjera på kirkegaren i natt – vi kan da ikkje gå ifrå litleguten vår? Og molda den har dei gitt meg; vi bytta og vart forlikt.

Dei måtte sanne med henne i det. Ane-Marta fekk henne til sengs att, og da sov ho seg frisk.

Hans Jørnsa var ikkje heilt ut til freds før han hadde vore på kirkegaren med molda til Håbergmannen, for det skulde ha vore ein strivoren kar i sine dager. – Når alt anna er som det skal vera, så skal heller ikkje det vera i vegen, sa han. Han gjorde seg erend der framom ein dagen, og var innom og tømte posen på gravtuva så ingen såg det. – Og takk dertil, både frå a Dåret og 65meg! sa han. Så var alt som det skulde vera. Dei levde lykkelig og lenge samen, og fekk mange born; men ingen med lyst hår meir.

– – – Og læra er den, Åsel, og de andre med, at ein skal akte seg for kvithåringen, når ein ikkje er lyslett sjøl og er gift med ein som er mørkdæmd, lo Anders. Ja, ein kunde lære det òg, at i gamle dagar var ikkje tankane tollfrie, la han til.

Boken er utgitt av bokselskap.no

Last ned

Last ned hele boken til mobil/nettbrett i .epub-format eller som .mobi.
Du kan også skrive ut boken som .pdf eller html.